Open brief: Bescherm maatschappelijk kwetsbare jongeren en nieuwkomers tegen meer dan enkel het virus
Als welzijnswerker en leerkracht van niet-begeleide minderjarigen, vluchtelingenkinderen en kwetsbare groepen in het algemeen, wil ik aandacht vragen voor de sociale prijs van de covid-19-maatregelen.
In de woorden van wetenschapshistoricus Bert De Munck: “Zijn quarantaine en lockdown op de lange termijn wel de beste maatregelen, of geldt dat alleen voor de korte termijn? En als de biologische logica klopt, welke sociale prijs zijn we dan bereid te betalen?”[1]
Gesloten scholen: een tijdsbom voor onze sociale ongelijkheid
We kunnen de impact van de gesloten scholen op de sociale ongelijkheid tussen jongeren niet overschatten. Die impact is enorm, en speelt op verschillende manieren:
- Het verschil tussen kinderen die thuisonderwijs krijgen en zij die dat niet krijgen stijgt dramatisch. Kristof De Witte (onderwijseconoom KU Leuven): “Onderzoek toont aan dat leerlingen die wel les kregen in de drie weken dat hun school sluit (bijvoorbeeld van de ouders), zo’n 5 tot 15 posities opschuiven in een rangorde van 100 leerlingen. Scholen sluiten is dus zowel letterlijk als figuurlijk een asociale maatregel.”[2]
- Jongeren in opvangcentra voor nieuwkomers krijgen weinig tot geen begeleiding meer bij huistaken. Deze opvangcentra draaien op minimumcapaciteit: de begeleiders doen er wat ze kunnen, maar kampen met een krappe personeelsbezetting. De vrijwilligers die ze anders inschakelden om jongeren in de centra te helpen met hun huistaken, vallen nu weg. Hierdoor groeit de leerachterstand bij deze jongeren nog sterker.
- Er is een schrijnend gebrek aan infrastructuur, zowel thuis als in de centra. In de opvangcentra is geen plaats waar jongeren kunnen werken en een groot gebrek aan IT-infrastructuur. Jongeren in kwetsbare gezinnen kampen met net dezelfde problemen. Ook op deze manier worden de leerachterstand en bijgevolg de sociale ongelijkheid zeer snel versterkt.
De gevolgen van de voorbije 3 weken gemiste scholing zullen al dramatisch zijn en vermoedelijk komen hier nog 2 extra weken bij. Heel wat maatschappelijk kwetsbare jongeren die al op het punt stonden om af te haken, verloren in de voorbije periode de link met de school. Het resultaat zal een historisch hoog aantal schoolverlaters zonder diploma zijn. De economische kost hiervan wordt volgens Kristof de Witte geschat op zo’n 50 miljoen euro[3], enkel dus nog maar voor de 3 weken gemiste scholing die al achter ons liggen. Alleen een heropening van de scholen kan verhinderen dat dit drama nog verder wordt versterkt in de laatste maanden dit schooljaar.
Trauma op trauma
Ook op persoonlijk vlak eist de sluiting van de scholen van maatschappelijk kwetsbare jongeren een te zware tol. Kwetsbare jongeren dragen vaak trauma’s met zich mee. De huidige maatregelen, die kinderen en jongeren verplichten om binnen te blijven, zorgen dat zij letterlijk geen enkele uitlaatklep meer hebben. Niet enkel fysiek, maar ook mentaal, zitten deze kinderen opgesloten. Hierdoor kunnen ze de trauma’s die er al waren, niet verder verwerken.
Het sociale isolement en de onzekerheid bezorgt hen een constante stress, wat vaak resulteert in ernstige angstreacties. Zo kreeg een begeleider telefoon van een nieuwkomer die omwille van angst in ademnood zat en niet wist wat te doen. Hij zat al één week in zijn kleine, donkere kamertje alleen …
Een afweging waarbij we alle argumenten in rekening brengen
We moeten daarom de discussie over de covid-19-maatregelen voeren met alle argumenten. Iedereen staat onder druk, heel wat mensen werken zich uit de naad om het land draaiende te houden. We mogen de groep niet vergeten van wie wij over 10 jaar zullen verwachten dat zij ‘het land draaiende zullen houden’: zij moeten op dit moment opgeleid worden tot gediplomeerde, capabele en evenwichtige volwassenen. Er is geen ruimte om die jongeren over het hoofd te zien, die vandaag al achterop hinken: we zullen iedereen nodig hebben. Ook onze nieuwkomers en jongeren in kwetsbare situaties.
Ook wij willen het beste voor onze volksgezondheid, maar het maatschappelijke welzijn omvat veel meer dan enkel de biologische gesteldheid van ons lichaam. En de volksgezondheid op langere termijn hangt van veel meer factoren af dan enkel het covid-19 virus.
Daarom pleit ik hier en nu, en met hoge aandrang, voor een inclusieve aanpak van de covid-19-epidemie, waarbij de argumenten uit deze brief mee in rekening worden genomen. Het is nu of nooit. Hervat de lessen zo snel mogelijk. En doe dit doordacht, met een plan van aanpak waarbij prioritair nagedacht wordt over hoe we de opgelopen achterstand, zowel op schools als op sociaal-emotioneel vlak, kunnen compenseren.
Ondergetekend,
Braeye Griet, trajectbegeleider CLW Don Bosco en vrijwillig voogd
Notes:
[1] De Viroloog regeert het land. Bert De Munck. De Standaard, 27 maart 2020.
[2] De prijs van gesloten schoolpoorten. Kristof De Witte. De Standaard, 27 maart 2020.
[3] De prijs van gesloten schoolpoorten. Kristof De Witte. De Standaard, 27 maart 2020.
