Maken kwetsbare jongeren ambitieus onderwijs onmogelijk?
We vroegen aan Didier Finet, voorzitter van het Don Bosco Onderwijscentrum (DBOC), zijn visie over hete hangijzers in het onderwijs. Hoe kijkt hij naar de stelling “Kwetsbare jongeren maken ambitieus onderwijs onmogelijk”?
Toen ik in een ‘vorig leven’ meester van het vijfde leerjaar was, keek ik bij het begin van het schooljaar telkens uit naar wie in mijn klas zou zitten. Boeiend om kennis te kunnen maken met al die verschillende leerlingen. De ene was heel bekwaam, de andere groeide op in kansarm gezin, nog een ander had een taalachterstand maar was super gemotiveerd, nog een andere was keikop en had een enorm doorzettingsvermogen, nog een ander was zwaar autistisch, ook was er één die niets van wiskunde begreep, maar kon tekenen als de beste, … Telkens stelde ik me de vraag hoe al die jongens — ik gaf les in een jongensschool — het schooljaar zouden beëindigen.
Wat ik met mijn onderwijs, absoluut niet wilde nastreven is gelijkheid. Mijn leerlingen waren niet gelijk aan elkaar. Ze waren wel gelijkwaardig. Als geboren Bruggeling geloof ik heel sterk in de spreuk dat op het wapenschild van de heren van Gruuthuse staat: ”Plus est en vous”. Met mijn onderwijs wilde ik telkens het beste nastreven in elk van hen. Niet door te pamperen, wel door hen oprecht graag te zien en hen te motiveren om voor zichzelf hoge maar haalbare verwachtingen op te leggen en door hen, via goede feedback, uit hun fouten te laten leren. Het is ongelofelijk welke voldoening het aan mijn leerlingen en aan mezelf gaf om iedereen boven zichzelf te laten uitstijgen. Ze presteerden dingen die ze van zichzelf nooit hadden verwacht. Hoge maar haalbare en positieve verwachtingen voor elke leerling is hier de boodschap en deze ook aan de betreffende leerling communiceren.
Het deed me deugd als ik mijn jongens op het einde van het schooljaar de klas zag verlaten. De ongelijkheid was er nog steeds, maar de diversiteit in bekwaamheden, belangstelling, motivatie, wilskracht, talenten, … was kwaliteitsvol. Ze deden mijn leerlingen geloven in zichzelf en in hun sterke punten waarop ze hun verdere leven kunnen bouwen.
“Hoge maar haalbare verwachtingen voor elke leerling is de boodschap”
Vanuit mijn ervaringen als onderwijzer, pedagogische begeleider, hoofdbegeleider en voorzitter merk ik dat onderwijs-met-ambitie met kwetsbare jongeren eigenlijk een zegen is. Alle leerlingen, ongeacht hun afkomst, in alle onderwijsrichtingen laten excelleren, is een uitdaging. Hiervoor kan volgende sleutelvraag zeker hulp bieden:
Hoe kan een salesiaanse school, vanuit de groei naar vrijheid, verantwoordelijkheid, verbondenheid en zin, de bekwaamheid, de interesse, de leermotivatie, de inzet en het doorzettingsvermogen van elk van haar leerlingen verhogen? Dit om elke leerling te leren: leren, handelen, (samen)leven en zijn.
Het antwoord op deze onderzoeksvraag leidt naar de bouw van een krachtige leeromgeving waarbij de leraar ertoe doet. Een leraar die gelooft in de salesiaanse pedagogie van verbondenheid, vertrouwen, geloof, groei, vreugde en spel, hoop. Een leraar die als hartelijke, verwachtingsvolle en geïnspireerde meester-onderwijsmaker het wonder wijst. Een leraar die beseft dat feitelijke kennis vooraf gaat aan vaardigheden en attitudes en die, omwille van de zeer beperkte onderwijstijd, selectief is in wat hij gestructureerd aanbiedt. Een leraar die beseft dat je op school best die noodzakelijke dingen leert, die je nergens anders leert en later ook niet meer vanzelf leert. Een leraar dus, van wie zeer veel wordt gevraagd en die het respect van heel onze samenleving verdient, zeker in een tijd waarin een groot lerarentekort zich laat voelen.
Ik ben er wel van overtuigd dat leraren en school niet alle problemen in hun eentje kunnen oplossen. Daarom pleit ik voor brede scholen gewoon én buitengewoon onderwijs waarbij er een nauwe samenwerking is tussen school, ouders, buurt, bedrijven en waar er een brug tot stand komt tussen onderwijs en welzijn. Door elkaars expertise te delen zou bijvoorbeeld het aantal definitieve uitsluitingen op een school verminderd kunnen worden. Zo krijgt elke leerling dàt waarop die recht heeft: perspectief op een succesvolle toekomst.
Besluit
Ik ga niet akkoord met de stelling dat kwetsbare jongeren onderwijs-met-ambitie onmogelijk maken. Integendeel! Alle jongeren tot leren brengen, ook deze met specifieke onderwijs- of zorgbehoeften en met sociaal-economisch achterstand, maakt van onderwijs een roeping en het mooiste beroep van de wereld.
Mijn 5 tips om met kwetsbare jongeren tot een onderwijs-met-ambitie te komen:
- Kwaliteit boven kwantiteit! Wees selectief in wat je onderwijst.
- Evalueer het effect van jouw lesgeven aan de hand van de vorderingen van jouw leerlingen.
- Hoge verwachtingen verrichten wonderen. Stimuleer elke leerling om die te hebben over de eigen prestaties en heb ze zelf voor elk van jouw leerlingen. Communiceer die en waardeer elke prestatie.
- Label geen leerlingen.
- Gewoon onderwijs waar het kan, buitengewoon waar het nodig is.
Overzicht van opiniestukken over hete hangijzers in het onderwijs:
- Maken kwetsbare jongeren ambitieus onderwijs onmogelijk?
- Moeten we leraren in hun functie van koning-keizer-admiraal in eigen klaslokaal herstellen?
- Brengen de nieuwste eindtermen en leerplannen niets op, maar zorgen ze alleen voor extra werk?
- Is het onderwijsniveau beneden alle peil?
