Brief van de provinciaal 2020-2021/08
Onze provinciaal, Wilfried Wambeke, brengt mededelingen uit de provincie.
Beste medebroeders
Op 19 maart vieren we het feest van Sint-Jozef. In wat volgt staan we even stil bij de plaats van deze heilige in het leven van Don Bosco. Vervolgens schrijven we over de aandacht die paus Franciscus geeft aan deze figuur en ten slotte komt de ‘Dag van de coadjuteur’ aan bod.
De heilige Jozef in het leven van Don Bosco
Deze heilige, vaderfiguur en arbeider, kreeg een belangrijke plaats in het leven van Don Bosco. Het is dan ook niet moeilijk om talloze verwijzingen te vinden naar Sint-Jozef. Op de zeven zondagen die aan het feest voorafgingen, werd 19 maart al voorbereid met de jongens van het Oratorio. In het reglement voor de huizen van de salesianen stond hij vermeld als één van de speciale beschermers van elk huis. In 1859 richtte Don Bosco de ‘Compagnie van de heilige Jozef’ op, bedoeld voor de vakjongens en de jonge arbeiders met het oog op de ontwikkeling van hun spiritueel leven. Uiteraard was Don Bosco er blij om dat Sint-Jozef in 1870 door paus Pius IX uitgeroepen werd tot patroon van de universele Kerk. Enkele jaren later werd Sint-Jozef, evenals Onze-Lieve-Vrouw en Franciscus van Sales, in de Constituties van de salesianen van Don Bosco vermeld als beschermheilige (in de versie van 1875).
Don Bosco publiceerde in 1867 een boekje van 112 bladzijden over het leven van de heilige Jozef. In dit werkje vinden we 60 verwijzingen naar de Bijbel; vooral naar Matteüs 1,16-25 en naar het tweede hoofdstuk van Lucas. In zijn commentaren bij die Bijbelpassages legt Don Bosco volgende accenten: God vertrouwt de zorg voor zijn Zoon toe aan een eenvoudige en rechtvaardige arbeider, Jozef is de eerste mens die God mocht eren toen Hij Mens werd, hij lijdt er onder dat Jezus in zulke armoedige omstandigheden moest geboren worden, samen met Maria is hij een voorbeeld voor alle ouders.
Het zal zeker geen toeval zijn dat Don Bosco in de basiliek van Maria Hulp der Christenen in Valdocco met een groot schilderij bij één van de zijaltaren (zie afbeelding) Sint-Jozef een belangrijke plaats gaf. Terwijl Sint-Jozef in die tijd nog vaak afgebeeld werd op zijn sterfbed of tijdens het werk, liet Don Bosco hem in beeld brengen als vaderfiguur; niet Maria, maar Jozef heeft het kind Jezus op de arm. Het was voor de jongens van het Oratorio, die in veel gevallen door hun ouders aan hun lot overgelaten waren, een voortdurende oproep om als ze later zelf een gezin zouden hebben hun kinderen met veel liefde te omringen en een voorbeeld te nemen aan de zorg van Jozef voor zijn gezin.
Patris Corde (met het hart van een vader)
We weten al langer dat paus Franciscus een speciale plaats toekent aan de heilige Jozef. Na zijn verkiezing tot paus op 13 maart 2013 gebeurde de plechtige aanstelling op 19 maart 2013, de feestdag van Sint-Jozef. In zijn homilie zei hij bijzonder blij te zijn dat zijn aanstelling gebeurde op dit feest. Hij zei onder meer: “Echte macht is dienstbaarheid en dat geldt ook voor de paus, die zich moet laten inspireren door de concrete en trouwe dienstbaarheid van de heilige Jozef. Zoals hij moet hij zijn armen openen om heel het volk van God te beschermen en met tederheid de hele mensheid te omarmen.”
Met de publicatie van zijn apostolische brief Patris Corde heeft paus Franciscus een jaar toegewijd aan de heilige Jozef: vanaf 8 december 2020, het hoogfeest van de Onbevlekte Ontvangenis van de heilige Maagd Maria tot 8 december 2021. Hij beveelt de heilige Jozef aan als een bijzonder rolmodel voor katholieken en als een gids in de moeilijke tijd die we nu beleven. Zoals zoveel stille en onbekende helden die in deze coronapandemie dagelijks veel geduld tonen en hoop bieden, is Sint-Jozef een voorbeeld van dienstbetoon, bescheidenheid, luisterbereidheid, tederheid en verantwoordelijkheid. Discreet en onopvallend is hij een houvast voor veel gewone mensen.
Het is goed dat de schijnwerper gericht wordt op die stille timmerman die we dreigen te vergeten; want hij heeft een boodschap voor mensen vandaag. Hij is de eenvoudige werkman die met een heel menselijk vaderhart dicht bij ieder van ons staat. Hij is tevens - zoals Don Bosco dat goed gezien had - een universeel rolmodel voor alle vaders. Omdat hij ons duidelijk maakt dat men geen vader wordt door een kind ter wereld te brengen, maar door op een verantwoordelijke manier voor dat kind te zorgen en het te begeleiden in zijn belangrijkste levensmomenten.
Dag van de salesiaan-coadjuteur
In zijn congregatie heeft Don Bosco twee elkaar aanvullende vormen van salesiaan-zijn samengebracht: de priester en de coadjuteur. In onze Constituties lezen we in artikel 45: “Elk van ons is verantwoordelijk voor de gemeenschappelijke zending en neemt eraan deel met de rijkdom van zijn gaven en van zijn eigenheid als coadjuteur of als priester binnen de éne salesiaanse roeping.”
Bij onze medebroeders in Nederland is het een goede traditie om op het feest van Sint-Jozef de medebroeders-coadjuteur te vieren. We willen die gewoonte ook in Vlaanderen ingang doen vinden. Zoals de salesianen-priester gevierd worden op Witte Donderdag, de dag waarop Christus de eucharistieviering ingesteld heeft, zullen we voortaan de salesianen-coadjuteur vieren op het feest van de heilige Jozef. Onze coadjuteurs zijn vaak de stille werkers die - zoals Jozef - het beste van zichzelf geven, concreet en levensnabij, in dienst van jonge en gewone mensen.
Om deze coadjuteursroeping te promoten en om de bijzondere dag van 19 maart voor te bereiden, hebben we bij het begin van dit werkjaar een werkgroep samengesteld. Deze wordt geleid door onze jongste coadjuteur Hoan Pham en bestaat verder uit Gerard Schoorl, Jan Van Oycke en Wim Collin. De afgelopen maanden hebben ze hard gewerkt, onder meer om de gemeenschappen materiaal te kunnen aanreiken voor de viering van het feest van Sint-Jozef.
De gemeenschappen zullen de komende dagen een aantal suggesties ontvangen voor de liturgie van die dag. Ze krijgen ook een video waarin Wim Collin de eigenheid toelicht van beide vormen van salesiaan-zijn. We vragen aan de directeurs om volgende vrijdag (of op een andere dag als het vrijdag niet lukt) tijd in te bouwen om deze video te bekijken en erover in gesprek te gaan met de medebroeders. Er zullen daarnaast nog meer ideeën aangereikt worden om te reflecteren over de salesiaanse roeping.
Als ik de verslagen van de vergaderingen zie die Hoan mij telkens bezorgt, mogen we ook in de toekomst nog heel wat verwachten. Zo verzamelen ze wereldwijd getuigenissen van medebroeders-coadjuteur over de invulling van hun specifieke roeping in verschillende culturele contexten. We kijken er naar uit en ik houd eraan de werkgroep nu reeds te danken voor hun grote inzet en creativiteit.
Biddend verbonden met onze zieken
Het is voor veel mensen en evenzeer voor onze medebroeders een verademing te weten dat het moment van de vaccinering dichterbij komt. Sommigen kregen reeds hun eerste prik toegediend en anderen kennen de datum waarop dit zal gebeuren. Momenteel heb ik geen weet van besmettingen in onze gemeenschappen.
Enkele medebroeders werden kortstondig of voor enkele dagen opgenomen in het ziekenhuis voor onderzoek of controle. Ik denk hier aan drie medebroeders van de gemeenschap te Sint-Denijs-Westrem: Toon Boone, Jef Lannoo en Leon Verbelen. Ook Wilfried Meert (Oud-Heverlee) moet geregeld naar het ziekenhuis waar hij op de hoogte gehouden wordt van de onderzoeken en de prognoses. Zijn geduld wordt ernstig op de proef gesteld.
Theo Roelofs is verhuisd van de gemeenschap in Assel naar verpleeghuis ‘La Verna’ in Wijchen.
We blijven onze zieke medebroeders een warm hart toedragen. We vergeten hen niet in ons gebed. De gelovige manier waarop zij vaak hun ziekte en lijden dragen, is een krachtig getuigenis zowel voor de eigen medebroeders als voor de omgeving.
Thuisgekomen in het huis van de hemelse Vader
Op 11 maart 2021 kregen we van onze medebroeders in Nairobi (Kenia) het ontstellende nieuws dat onze medebroeder-priester Julien Jackers (76) ’s ochtends overleden was in het plaatselijke ziekenhuis. Twee dagen eerder was Julien in allerijl overgevlogen van Moshi (Tanzania) naar Nairobi. In Moshi gaf hij lessen filosofie aan de jonge medebroeders in het postnoviciaat. Omwille van de actuele reisbeperkingen bleef hij langer dan voorzien in Moshi. Van daaruit gaf hij ook online les aan jonge medebroeders in Azië. Al 18 jaar trok Julien de wereld rond om zijn bijdrage te leveren in de opleiding van jonge medebroeders in Haïti, Jeruzalem, India, Sri Lanka, Oost-Timor, Myanmar, Tanzania, Nigeria enz. Voor de congregatie is zijn overlijden een groot verlies. Door de vele reacties die we de voorbije dagen mochten ontvangen, wordt duidelijk hoezeer Julien gewaardeerd werd op de plaatsen waar hij les ging geven. Zijn kritische geest moedigde jonge medebroeders aan om zelf ook kritisch na te denken. Julien kende de postnoviciaten in Azië en Afrika van binnen uit. Dit was ook het Algemeen Bestuur in Rome en met name de verantwoordelijke voor de vorming niet ontgaan. Hij werkte mee aan een project van Algemeen Raadslid don Ivo Coelho om wereldwijd reflectieweken te organiseren in de postnoviciaten. Zonder corona zou dit project al van start gegaan zijn. In een tijdsspanne van drie jaar zou Julien met mensen van de vormingsdienst van de congregatie alle regio’s van de wereld bezoeken. Samen met Roger Burggraeve had Julien daarvoor een basisdocument uitgewerkt waarin de vorming doorgelicht werd vanuit de drie pijlers van Don Bosco: hartelijkheid, redelijkheid en geloof. Spijtig genoeg kan hij deze ‘missie’ nu niet meer zelf voltooien, maar zeker en vast zullen de vormingsverantwoordelijken dit verder opnemen. Jonge medebroeders van over de hele wereld reageren aangeslagen op dit plotse overlijden. Vooral grote waardering en dankbaarheid klinken door in wat ze schrijven. Dat blijkt ook uit de herdenkingsdiensten die meteen in verscheidene provincies georganiseerd werden. Dank, Julien voor jouw priester- en salesiaan-zijn en voor de wijze waarop je dit deelde met generaties. Voor jouw humor, jouw fijne attenties en zorg voor medebroeders, voor de uitstraling die je gaf aan onze provincie. We bidden voor jou en vragen dat je vanuit het huis van de hemelse Vader jouw steun blijft verlenen aan alles wat je hier op aarde op gang gebracht hebt.
Enkele medebroeders hebben ons het overlijden gemeld van een dierbaar familielid. Zo meldde Paul Soethof (Assel) ons het overlijden van zijn oudste broer Tonie Soethof. Hij is op 23 februari in Rozendaal bij Arnhem op 78-jarige leeftijd overleden aan kanker. Voor Paul was dit een tweede overlijden in zijn familie op korte tijd; op 9 november 2020 overleed ook zijn jongste zus.
In Nigeria is op 27 februari 2021 Boniface Okoli overleden, de vader van onze medebroeder Lawrence Okoli (Groot-Bijgaarden). Hij is 61 geworden. Enkele dagen voor zijn dood was hij nog in het ziekenhuis geweest maar hij mocht naar huis omdat het niet zo ernstig leek. Helaas heeft hij het niet gehaald. Voor zijn oudste zoon Lawrence was hij een heel grote steun en wijze raadgever.
Op 4 maart 2021 overleed in Canada op 78-jarige leeftijd Jeanne Van den Heuvel, schoonzus van onze medebroeder Frans Matthyssen (Hechtel).
Mgr. Bert Vanbuel (Groot-Bijgaarden) bracht ons op de hoogte van het overlijden in Heusden-Zolder van zijn schoonbroer Romain Corthouts, de man van Roza Vanbuel (van De Klimroos waar velen ooit pannenkoeken gingen eten ten voordele van het werk mgr. Bert Vanbuel in de Centraal-Afrikaanse Republiek). Romain overleed op 10 maart 2021. Hij is 76 geworden.
Onze dierbare overledenen zullen nu voor ons ten beste spreken bij God, onze liefdevolle Vader en gever van alle Leven. Over de grens van het eindige heen blijven we biddend verbonden met hen die thuisgekomen zijn bij de Oneindige.
Andere mededelingen
In de Salesiaanse Familie van onze provincie circuleert een uitnodiging voor een digitale bezinningsnamiddag op 5 april 2021. We danken de animatiegroep voor dit mooie initiatief. Je kan nog inschrijven tot 26 maart 2021.
Ik kan nog geen resultaten meedelen van de consultatie die de vorige weken gehouden werd voor de keuze van de leden van de provinciale raad. Wel kan ik zeggen dat ik bijzonder gelukkig en dankbaar ben met de respons. Hoewel het aantal medebroeders in onze provincie geleidelijk daalt, heb ik meer ingevulde formulieren ontvangen dan de vorige keer. Het is een sprekend teken van de gemotiveerde betrokkenheid van velen bij het beleid voor de toekomst van onze provincie.
Bij het verschijnen van mijn volgende brief zullen de Goede Week en Pasen achter ons liggen. Ik wens alle medebroeders en allen die deze brief lezen verdiepende dagen toe als we het lijden en de dood van Christus gedenken en reeds mogen delen in Zijn verrijzenis.
In salesiaanse verbondenheid
Wilfried Wambeke sdb, provinciaal
