Missionaris Eric Meert en zijn buitengewone werk in Congo
Het is vandaag Missiezondag. Op deze dag denken we spontaan aan onze missionarissen uit België en Nederland die wereldwijd het beste van zichzelf geven. Eric Meert is een van die medebroeders. In il Bollettino Salesiano vertelt hij zijn jeugdverhaal en geeft hij meer inkijk in zijn leven in Lubumbashi, Congo.
Ik ben opgegroeid in een geloofsrijke omgeving en in mijn opvoeding heeft religie een belangrijke rol gespeeld. Thuis baden we elke avond de rozenkrans terwijl we de afwas deden. Sinds ik naar de basisschool ging, heb ik altijd een salesiaanse, katholieke school bezocht. Mijn verhaal begint in Don Bosco Halle, vijf kilometer van huis. De basisschool was aanvankelijk verbonden met de plaatselijke parochie, maar omdat die niet langer haar reguliere werking kon garanderen, werd ze toevertrouwd aan de salesianen van Don Bosco. Zij verwelkomden vele kinderen, waardoor het een van de grootste scholen in de regio werd. Mijn vader was de voorzitter van het oudercomité. Om geld in te zamelen en het beheer van de school te ondersteunen werd er elk jaar een kermis georganiseerd. Wij, de kinderen van ons gezin, kregen de kans om ons voor dat doel in te zetten: we schilden aardappelen, mengden de verschillende ingrediënten om ijs te maken, ... Ik heb eigenlijk mijn hele schoolloopbaan in de salesiaanse omgeving doorgebracht. Ik was betrokken bij de parochie en elke weekdag nam ik om 7 uur ’s ochtends als misdienaar deel aan de mis, terwijl ik op zondag deelnam aan de dienst van 6 uur.
Priester worden of niet?
Vanwege mijn geloof en mijn religieuze betrokkenheid dacht ik er al sinds mijn tienerjaren aan om priester te worden, maar ik had geen precieze ideeën over de congregatie waar ik deel van wilde uitmaken. Toen ik zestien was, vroeg een salesiaan me of ik me bij hun religieuze familie wilde voegen. Ik was al betrokken bij de salesiaanse beweging, maar deze vraag heeft mij ertoe gebracht mijn engagement te versterken. Mijn beste vriend Luc, nu ook salesiaan, hielp me bij het nemen van mijn beslissing. Hij nam me een aantal opeenvolgende zomers mee naar een bouwplaats in Bordeaux om er als vrijwilliger te werken. Toen ik achttien was en in mijn laatste jaar van de middelbare school zat, was mijn keuze nog onduidelijk. Dus ging ik drie jaar lang in een drukkerij werken. Na deze eerste ervaring en een lang onderscheidingsvermogen besloot ik het noviciaat in te gaan om salesiaan te worden. God heeft altijd mensen op mijn weg gezet die mij hebben geholpen om na te denken over mijn roeping.
Aandacht voor de armen
Nadat ik in 1983 tot priester was gewijd, vertrok ik naar de provincie Centraal-Afrika. Ik heb toen aan de provinciaal gevraagd of ik in een arme parochie mocht verblijven om met de armsten samen te wonen. Destijds had de salesiaanse congregatie echter niet veel parochies en mijn oversten hadden er geen. Ik ging dus naar de drukkerij van het Salama Instituut in Lubumbashi, waar ik zo'n twintig jaar gewerkt heb. Ik heb altijd bijzondere aandacht gehad voor de armen. Om jongeren in moeilijkheden de kans te geven naar de technische school te gaan, bleef de drukkerij in Salama open tijdens de vakanties en op feestdagen. De studenten hadden de mogelijkheid om een deel van het geld dat ze verdienden voor hun studie en schoolgeld opzij te zetten.
Opera Mamma Margherita
Opera Mamma Margherita is in 1994 opgericht met als doel om straatjongeren te helpen. Ik nam al deel aan de vergaderingen van de commissie toen ik mijn mandaat als provinciaal econoom vervulde en in 2002 begon ik met de coördinatie van het project. Onze eerste taak was het structureren van de commissie om zo de opvang, het onderzoek van de individuele situatie en de opvang van jongeren met sociale en familiale problemen beter te kaderen. We besloten met al onze centra samen te werken aan een samenhangend onderwijsproject voor jongeren met gezinsproblemen. Om het netwerk te laten werken, was het essentieel dat al onze huizen met dezelfde geest en voor dezelfde doelen werkten: al deze jongeren een toekomst te geven.
In die tijd opende het Bakanja Centrum, ons ‘school re-integratiecentrum’. Elke zondag opende het centrum zijn deuren voor alle jongeren die dat wilden. Bijna 800 van hen kwamen hier om te douchen, te spelen en uit te rusten. Op hetzelfde moment, in 1997, stond het Bakanja-Ville huis, gelegen in het centrum van Lubumbashi, open voor alle jongeren die er een toevluchtsoord wilden vinden.
Grote moeilijkheden
In 2009 kregen we echter te maken met grote moeilijkheden. De politici in Opper-Katanga besloten alle jongeren van straat te schoppen en ze allemaal naar een gesloten centrum te sturen. Dit centrum, dat toen meer dan 800 jongeren tussen 4 en 32 jaar herbergde, had al snel geen plaats meer. In deze context was het nodig om de manier waarop we de jongeren in Bakanja-Ville begeleidden volledig te herbekijken. Voor 2009 konden tussen de 200 en 250 jongeren de boodschap van ons traditioneel avondwoordje horen voordat ze gingen slapen. Maar na de genoemde gebeurtenis in 2009 werd het huis echter omgebouwd tot een centrum voor eerste opvang: 's nachts ontvangen we niet meer hetzelfde aantal jongeren. Overdag is iedereen echter welkom.
De ochtend staat vooral in het teken van het verwelkomen van kinderen en jongeren onder de vijftien jaar en dan wordt er vooral een alfabetiseringscursus aangeboden. In de middag is de ontvangst altijd breder. Alle jongeren die op straat leven zijn welkom en kunnen hier komen uitrusten, praten of douchen. Ook al slagen we erin ons te wijden aan een kleiner aantal jongeren, onze missie blijft dezelfde: bewustwording, het bezoeken van gezinnen en het geleidelijk re-integreren van jongeren in hun gezinnen. Dankzij het werk van onze sociale teams verlaten elk jaar tussen de 300 en 350 jongeren de straat omdat ze erin slagen zich te re-integreren in hun gezin of omdat ze worden verwelkomd in de verschillende centra van ons netwerk.
Buiten de muren
Tegelijkertijd voert het Bakanja-Ville huis een sociaal project uit ‘buiten de muren’. Twee keer per week zijn er georganiseerde nachtelijke bezoeken om contact te leggen en een band te onderhouden met kinderen en jongeren op straat. Het belangrijkste doel van deze uitstapjes is om deze jongeren bewust te maken van het gebrek aan toekomstperspectieven voor het straatleven, het risicovolle gedrag waarmee ze geconfronteerd worden en de schadelijke effecten die het straatleven op hun ontwikkeling heeft. Het is een kans om hen te helpen nadenken over hun sociale en familiale re-integratie.
Met onze ervaring en onze manier van werken hebben we geloofwaardigheid gewonnen bij de staat en de weldoeners, maar bovenal laten we kwetsbare jongeren profiteren van onze ervaring. We hebben een scala aan keuzes die ons in staat stellen om iedereen een pad aan te bieden dat is aangepast aan zijn of haar voorgeschiedenis, zijn of haar huidige situatie en zijn of haar wensen en verlangens. Een van de sterke punten van ons netwerk is de veelheid aan geëngageerde referentiefiguren: bijna de hele salesiaanse familie is vertegenwoordigd binnen ons netwerk, met salesianen, medewerkers, vrijwilligsters en leken. Ook andere congregaties van zusters werken met ons samen en dit stelt ons in staat om te profiteren van hun standpunt, hun ervaring en hun manier van werken. We zullen een nog completere service kunnen bieden wanneer ons netwerk samenwerkt met onze lokale salesiaanse scholen, zodat jonge mensen met een hoog potentieel die uit Opera Mamma Margherita komen, gratis kunnen studeren en verwelkomd worden.
Uitdagingen
Maar de uitdagingen zijn talrijk en betreffen verschillende aspecten. De eerste uitdaging betreft de ontwikkeling van de mentaliteit. Te veel jongeren komen op straat terecht omdat ze bijvoorbeeld worden beschuldigd van hekserij. De mentaliteit wordt nog steeds sterk gekenmerkt door atavistische overtuigingen die ouders kunnen aanmoedigen om van hun kinderen af te komen om allerlei redenen. Er moet nog veel bewustmakingswerk worden gedaan met de lokale bevolking en in het bijzonder met de gezinnen van onze jongeren.
Daarnaast is de opvang van jongvolwassenen, en vooral hun integratie op de arbeidsmarkt, een van onze meest urgente zorgen. We moeten een systeem van zelfondernemerschap opzetten om hen in staat te stellen zelfstandig ondernemer te worden. Naast het ondernemerschap moeten we ook de samenwerking met lokale bedrijven versterken, zodat die een springplank kan vormen voor de opleiding en rekrutering van onze jongeren.
In de afgelopen maanden hebben we een nieuwe uitdaging moeten aangaan: steeds meer meisjes en alleenstaande moeders komen op straat terecht. Met een aantal van hen hebben we contact gelegd en we zijn nu op zoek naar de juiste formule die hen in staat stelt om te profiteren van hulp en ondersteuning zoals wij die bieden aan de jongens die aan de deur van Bakanja-Ville komen.
