Gezocht: nieuwe generatie wereldburgers (M/V/X)
Tussen de vele schoolbezoeken die ze doet (voor de coronacrisis, toen scholen nog open waren), hadden we een gesprek met Nina Honnay. Ze werkt voor de ngo VIA Don Bosco binnen de dienst wereldburgerschapseducatie. Sinds 4 jaar begeleidt ze projecten rond interculturaliteit, duurzame ontwikkeling en kinderrechten in middelbare scholen over heel België. Het doel van de projecten is om jongeren op te voeden tot kritische, solidaire en actieve wereldburgers. Een hele mond vol, maar hoe begin je daaraan? Nina legt het ons graag uit!
Wat is voor jou een wereldburger?
Nina: Een wereldburger heeft inzicht in hoe de wereld in elkaar zit en stemt daar zijn/haar gedrag op af, met als kompas het belang van internationale solidariteit. Het is iemand die zich ervan bewust is dat wat hij/zij doet een impact heeft op de rest van de wereld. Een gevoel van verbondenheid maakt dat hij/zij de juiste, duurzame, en dus niet altijd makkelijkste keuzes maakt. Zo zet een wereldburger zich actief en geëngageerd in voor een rechtvaardige wereld.
Waarom is het zo belangrijk om jongeren kritisch te leren nadenken?
Nina: We worden langs alle kanten overstelpt met informatie, zowel correcte info als fake news. Populisme en communicatie in ongenuanceerde slogans tieren bovendien welig. Deze overvloed aan informatie beïnvloed onze kijk op de wereld. Kijk maar naar de explosie van racistische reacties naar mensen van Chinese origine naar aanleiding van het coronavirus. Wij willen dat jongeren vrij hun eigen mening kunnen vormen en zaken in perspectief kunnen plaatsen. Daarvoor moeten ze kritisch kunnen nadenken over de informatie die ze krijgen.
Op welke manier zetten jullie jongeren aan tot kritisch denken?
Nina: We proberen jongeren mediawijs te maken, zodat ze betrouwbare informatie kunnen herkennen. We stimuleren daarnaast ook systeemdenken: ik doe nu dit, maar waarom doe ik dat, en wat zijn de gevolgen van mijn daad? We brengen jongeren tot slot in contact met leeftijdsgenoten overal ter wereld om zo diverse perspectieven in de klas te brengen.
Kritisch denken is één ding, maar gaan jongeren zich daarom automatisch actief inzetten voor een betere wereld?
Nina: Door meer inzicht te verwerven, gaan jongeren inzien hoe oneerlijk sommige situaties in de wereld zijn. Wanneer ze dat ontdekken, willen ze vaak zelf actie ondernemen voor meer rechtvaardigheid. Hierbij begeleiden we hen. Jongeren die zich engageren en een actieve rol spelen in onze maatschappij, dragen ook bij tot een gezonde democratie. Ze oefenen tegelijkertijd heel wat levensvaardigheden die later nog van pas zullen komen: probleemoplossend denken, samenwerken, communiceren, …
Het cliché wil dat jongeren van vandaag in tijden van sociale media meer bezig zijn met zichzelf dan zich in te zetten voor anderen. Is dat ook jullie ervaring?
Nina: Mij valt vooral op dat wanneer ze zich engageren voor iets, ze er volop voor gaan. Kijk maar naar de klimaatjongeren. Om jongeren te motiveren, is het belangrijk om te peilen naar wat hen nauw aan het hart ligt. Als iets aansluit bij hun leefwereld, komen ze zeker in beweging, en dat is mooi om zien.
Wij willen dat jongeren vrij hun eigen mening kunnen vormen en zaken in perspectief kunnen plaatsen.
Ook solidariteit is een belangrijke pijler van jullie werk. Bereik je dat gevoel door de uitwisselingsreizen die jullie organiseren naar Tanzania, Benin en India?
Nina: In al onze projecten proberen we verbondenheid en internationale solidariteit aan te wakkeren, vaak ook zonder uitwisselingsreis. Het is waar dat zo’n reis een prachtige leerervaring is, doordat jongeren op die manier van en met elkaar kunnen leren. Maar leerlingen moeten goed voorbereid worden op zo’n ervaring. Ook tijdens en na de reis zijn er heel wat reflectiemomenten, en wordt verwacht dat de jongeren zich blijven engageren. Als leerlingen niet goed begeleid worden in dit proces, riskeert zo’n uitwisselingsreis het omgekeerde effect te hebben, namelijk dat stereotypen bevestigd worden in plaats van ontkracht.
Jullie trajecten focussen niet alleen op leerlingen in België, maar ook de jongeren uit Afrika en India worden voorbereid en engageren zich voor een duurzame wereld. Kan je daar iets meer over vertellen?
Nina: Wanneer we jongeren met elkaar laten uitwisselen is het voor ons essentieel dat ze dit kunnen doen op een gelijkwaardige manier. We willen dat ze van en met elkaar leren over deze wereld. Daarom doorlopen zowel de Belgische jongeren als hun leeftijdsgenoten in de partnerlanden dezelfde voorbereiding en nawerking. Ze krijgen op voorhand workshops over bijvoorbeeld interculturaliteit, duurzaamheid, kinderrechten, … En achteraf worden ze begeleid in het organiseren van acties of het opnemen van engagement in hun school of gemeenschap, voor een betere wereld.
Kan je een concreet voorbeeld geven van de impact die jullie projecten hebben op jongeren?
Nina: De grootste impact is waarschijnlijk dat de betrokken jongeren heel wat zaken in hun leven niet meer zomaar als vanzelfsprekend beschouwen. Maar vaak gaat het verder dan dat en zien we dat jongeren blijvend engagement opnemen. Jonas en Adam bijvoorbeeld doen nu vrijwilligerswerk bij VIA Don Bosco; Coretta koos in haar opleiding voor een specialisatie in fair trade; een groepje leerlingen uit Mariagaard in Wetteren voert campagnes rond duurzaam watergebruik na het zien van de opgedroogde meren en waterschaarste in India; en in Don Bosco Kortrijk zamelden leerlingen geld in voor een school en weeshuis in Tanzania. Onze uitwisselingstrajecten hebben hun wereld veranderd, en ze doen nu alles wat ze kunnen om op hun beurt de wereld te veranderen.
