Brief van de provinciaal 2022-2023/3
Provinciaal Wilfried Wambeke geeft in zijn maandelijkse brief een update over het reilen en zeilen van de Don Boscobeweging in Vlaanderen en Nederland. In deze brief staat hij uitgebreid stil bij de heiligverklaring van Salesiaan-coadjuteur Artemide Zatti die op 9 oktober plaatsvond.
De heiligverklaring van medebroeder Artemide Zatti
Wie een week geleden in Rome was voor de heiligverklaring van onze medebroeder Artemide Zatti geniet nog na van de inspirerende dagen. Dat een eenvoudige medebroeder-coadjuteur deze eer kreeg, mag voor ieder van ons een aanmoediging zijn tot een leven van gebed, dienstbaarheid en trouwe inzet voor de armsten.
Zijn geheim: hij benaderde iedere jonge mens in nood, iedere arme en iedere zieke alsof het Jezus Christus zelf was. Om dit te illustreren, neem ik een kleine passage uit de brief van onze Algemeen Overste over Artemide Zatti: “Zijn oversten zeiden hem dat hij niet meer dan 30 zieken per dag mocht opnemen. Men hoorde hem mompelen: ‘En wat als de 31ste Jezus in eigen persoon is?’ Hijzelf twijfelde er niet aan: hij behandelde iedereen met dezelfde tederheid als Jezus zelf met hen zou zijn omgegaan, door hen desnoods zijn eigen slaapkamer te geven of het lichaam van een overledene zelfs daar neer te leggen in geval van nood. Dikwijls hoorde de zuster die de vestiaire verzorgde hem vragen: ‘Heb je wat kleren voor een twaalfjarige Jezus?’ Hij zette zijn zending onder de zieken onvermoeibaar en sereen voort tot het einde van zijn leven, zonder een moment rust te nemen.”
In zijn ogen deed hij niets bijzonders, maar juist in al zijn eenvoud en vanzelfsprekende dienstbaarheid was hij een toonbeeld van diep geloof, een teken van hoop, een beeld van Gods liefde, barmhartig en met groot respect voor de waardigheid van iedere mens in nood.
Als je nu denkt dat iedereen heilig kan worden, dan is dat inderdaad zo: er zijn veel meer mensen die een heilig leven leiden of geleid hebben dan alleen zij die heilig verklaard werden. Onze geliefde medebroeder deed niets wereldschokkend of spectaculair of opvallend, maar was gewoon buitengewoon in het gewone van elke dag.
De heilige Franciscus van Sales van wie we dit jaar de 400ste verjaardag van zijn overlijden gedenken, zei het al: heiligheid is niet voorbehouden aan speciale mensen met bijzondere functies, maar het is haalbaar voor ieder die zich geroepen weet tot een leven van dienst aan God doorheen de dienst aan mensen.
Met Artemide Zatti heeft de Salesiaanse Familie een nieuwe bondgenoot in de hemel. Don Bosco, onze stichter, Maria Domenica Mazzarello, medestichteres van de zusters van Don Bosco, Domenico Savio, een 15-jarige jongere, Luigi Versiglia en Callisto Caravario, een salesiaan-bisschop en een salesiaan-priester die als martelaar gestorven zijn, en nu Artemide Zatti, salesiaan-coadjuteur, vormen een indrukwekkende kring van heiligen die God dichter bij ons leven brengen en ons leven dichter bij God.
Voor een verslag over de gebeurtenissen laat ik onze medebroeders-coadjuteur aan het woord die samen met mij naar Rome reisden om er onze provincie te vertegenwoordigen.
Tijdens het weekeinde van 8 en 9 oktober 2022 beleefde de Don Boscobeweging een hoogte-punt met de heiligverklaring in Rome van de salesiaanse coadjuteur Artemide Zatti. Hij werd in 1880 in Boretto (Italië) geboren en emigreerde met het gezin op 17-jarige leeftijd naar Argentinië, op zoek naar een betere toekomst. Hij is de eerste salesiaan-coadjuteur die heilig is verklaard.
Algemeen Overste Ángel Fernández Artime nodigde voor dit feestweekeinde alle provinciale oversten en een vertegenwoordiging van coadjuteurs van de hele wereld uit. Naast de meeste provinciale oversten (ruim 60 van de 91) en meer dan 500 coadjuteurs waren ook heel wat salesiaanse bisschoppen, veel zusters van Don Bosco en andere leden van de Salesiaanse Familie aanwezig.
Op zaterdag 8 oktober ging de Algemeen Overste voor in de eucharistieviering in de grote aula Paulus VI in het Vaticaan. Hij benadrukte dat de persoon van Zatti een groot geschenk is voor de Kerk, voor elke salesiaan en voor iedereen van de salesiaanse beweging. De heiligverklaring is een reden tot grote vreugde en dankbaarheid voor de congregatie, voor heel de Salesiaanse Familie en voor de Kerk in Argentinië.
Na de eucharistieviering brachten mensen uit de Argentijnse salesiaanse wereld enkele getuigenissen over de persoon en het werk van Artemide Zatti. De voormiddag werd afgerond met een speciale audiëntie van paus Franciscus voor de bijna 4000 aanwezigen. De paus belichtte enkele facetten uit het leven van Zatti en legde telkens een link naar vandaag: de thematiek van de migratie, de grote voorliefde voor zieken en armen, het bijzondere karakter van de coadjuteursroeping en de beleving van ‘nabije heiligheid’ in het dagelijks leven. Ontroerend was ook de aanwezigheid van de Filipijnse man die op voorspraak van de zalige Artemide Zatti op wonderlijke wijze werd genezen van een ischemische beroerte. Dit wonder maakte mede de heiligverklaring mogelijk.
Tijdens de plechtige eucharistieviering op het Sint-Pietersplein heeft paus Franciscus op zondag 9 oktober 2022 de heiligverklaring uitgesproken. Na een overzicht van het verdienstelijk leven van Zatti belichtte de paus dezelfde accenten die hij tijdens de audiëntie van zaterdag aan bod bracht. Na een toelichting bij de gevolgde procedures voor de heiligverklaring sprak paus Franciscus de plechtige verklaring uit. Deze werd met veel enthousiasme onthaald door alle aanwezigen op het volle Sint-Pietersplein.
Naast Artemide Zatti werd ook Giovanni Battista Scalabrini heilig verklaard. Hij was bisschop van Piacenza en stichter van de congregaties van de Missionarissen en de Zusters van Sint Carolus Barolomeo.
Het getuigenis van salesiaanse heiligheid van de coadjuteur Artemide Zatti is voor iedereen een aansporing en inspiratie om onszelf tot teken en drager te maken van Gods liefde voor de jongeren en voor zieke en arme mensen.
Hoan Pham en Frans Matthyssen
Onze zieke medebroeders biddend nabij
Rik Biesmans (Woluwe) verbleef twee weken in het ziekenhuis van Heusden-Zolder om weer op krachten te komen. Vorige week keerde hij terug naar Hof ter Bloemen in Heusden, maar er werd beslist dat hij niet zou teruggaan naar zijn assistentiewoning. Hij heeft nu een kamer in het woonzorgcentrum, in hetzelfde gebouwencomplex.
Jos Gregoire (Boortmeerbeek) heeft op 26 september 2022 zijn reeks bestralingen beëindigd. De pijnlijke gevolgen van de behandeling ebben nu geleidelijk aan weg. We hopen dat Jos bij de komende onderzoeken goed nieuws mag krijgen.
Herman Lieberom (Wijchen) is af en toe verward. Na een valpartij was er overleg met de coördinatrice van de Thuiszorg en met Wim Flapper. Er wordt nu nagegaan of hij kan verhuizen naar een appartementje in het verpleeghuis La Verna op dezelfde campus.
Wilfried Meert (Oud-Heverlee) krijgt op het einde van deze maand een heupprothese. Daarvoor moet de behandeling van de kanker tijdelijk stopgezet worden. We blijven hem nabij in zijn moedige strijd en hopen dat de ingreep zonder verdere complicaties mag verlopen.
Stan Provoost (Sint-Denijs-Westrem) gaat vanuit zijn gemeenschap wekelijks enkele keren naar het Maria Middelaresziekenhuis te Gent voor zijn revalidatie. De dokters gaan er nu van uit dat hij een zeldzame vorm van ALS heeft.
Velen zijn onze zieken biddend nabij. Voor de zieke medebroeders biedt dit steun en troost. We wensen alle zieken in onze provincie en in onze brede Don Boscokring van harte beterschap toe.
Thuisgekomen in het huis van de hemelse Vader
Op 22 september 2022 is in het AZ Turnhout Lisa Matthyssen overleden, de jongste zus van onze medebroeder Frans. Lisa is 79 geworden.
Charlotte Schoorl-Pouw, weduwe van Han Schoorl, de jongste broer van onze medebroeder Gerard Schoorl is overleden te Dongen op 25 september 2022. Ze was 87.
Op 3 oktober 2022 overleed in India de grootmoeder van onze medebroeder Simon Nongrum. Hij was zeer aan haar gehecht en boekte meteen een vlucht. Simon zal dit combineren met zijn tweejaarlijks verblijf van twee maanden in India. Eind november komt hij terug naar Amsterdam.
Jeanne Lestaeghe, vrouw van Oscar Provoost en schoonzus van onze medebroeder Stan is op 90-jarige leeftijd overleden te Bonheiden.
Op 19 augustus 2022 is onze medebroeder Jan Donders overleden in Lambersart in Frankrijk. Jan werd in Eindhoven geboren in 1933. Zijn eerste salesiaanse vorming kreeg hij in Groot-Bijgaarden. Als 24-jarige vertrok hij voor het eerst als missionaris naar Vietnam. Drie jaar later kwam hij theologie studeren in Oud-Heverlee. Na zijn priesterwijding in 1963 vertrok hij opnieuw naar Vietnam. Hij keerde terug in 1976. Hij bracht een aantal kinderen mee die in Vietnam in levensbedreigende omstandigheden leefden. Deze mensen die ondertussen zelf ouders en grootouders geworden zijn, hebben nog altijd grote waardering voor Jan die voor hen een nieuwe toekomst in het Westen mogelijk gemaakt heeft. Vanaf 1976 werkte Jan in de parochiepastoraal in het bisdom Amiens in Frankrijk. Het was zijn wens geïncardineerd te worden in dat bisdom, maar uiteindelijk is dit nooit gebeurd. De laatste jaren woonde Jan in Lambersart, in de buurt van het Noord-Franse Rijsel. Van het algemeen bestuur van onze congregatie had hij de toelating om daar, omwille van gezondheidsredenen, te blijven wonen. De laatste jaren van zijn leven waren een pijnlijke lijdensweg. Hij is overleden in een verpleeghuis in Lambersart. Hij werd er begraven op het plaatselijke kerkhof.
Als gelovige mensen geven we onze dierbare overledenen uit handen, niet zonder verdriet maar met het vertrouwen dat ze door God op handen gedragen worden naar de eeuwige ruimte van zijn oneindige liefde en barmhartigheid. Laten we die doortocht begeleiden met ons gebed.
VARIA
Op 20-21 september 2022 waren de directeurs van onze 9 gemeenschappen en de leden van de provinciale raad te gast in Drongen voor de eerste directeursvergadering van dit werkjaar. Het doet altijd goed elkaar te kunnen ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. De werksessies, de momenten van gebed en viering, de maaltijden en de informele contacten tussendoor vormen een goede mix om een provinciale verbondenheid te creëren en elkaar te bemoedigen. Het beleidsplan 2022-2025 van onze provincie werd toegelicht en besproken. Een ander item was de studie van en uitwisseling over het hoofdstuk ‘De directeur, behoeder van de salesiaanse identiteit’ uit Animatie en bestuur van de gemeenschap, het boek dat iedere medebroeder ontvangen heeft. De tweedaagse werd afgesloten met een reeks provinciale mededelingen.
De consultatie voor de volgende provinciaal vond plaats op 26-27 september 2022. De aanwezigheid van de regionaal don Roman Jachimowicz in vier gemeenschappen (Boortmeerbeek, Oud-Heverlee, Sint-Denijs-Westrem en Assel) heeft ervoor gezorgd dat een zeer groot aantal medebroeders kon deelnemen, ook zij die zich omwille van ziekte of leeftijd niet meer zo gemakkelijk kunnen verplaatsen. De formulieren worden nu vertaald en verwerkt door de regionaal om gepresenteerd te worden in de algemene raad tijdens de wintersessie van december-januari. Ten laatste in januari 2023 zal bekendgemaakt worden wie de provincie de komende jaren zal leiden.
Onze drie jonge medebroeders Nilesh, Fred en Leo die vanuit Oud-Heverlee hun theologiestudies aangevat hebben in de Nederlandstalige afdeling van de faculteit ‘Theologie en Religiewetenschappen’ aan de KU Leuven zijn goed gestart. De eerste dagen was het wat zoeken naar het juiste traject dat ze moeten volgen, maar ze zijn ondertussen helemaal ondergedompeld in hun tweejarige bachelor. Theologie studeren in een taal die niet hun moedertaal is, wordt een hele klus, maar op die manier kunnen ze zich verder bekwamen in de taal van de provincie waarin ze in de toekomst willen werken als salesiaan-missionaris. We wensen hun veel studie-ijver toe, en alle succes in hun studie die hen tevens moet voorbereiden op het priesterschap.
Op 1 oktober 2022 werd in Museum de Schat van Simpelveld een bijzonder mooie tentoonstelling geopend over Franciscus van Sales. Ook een aantal congregaties, door hem gesticht of door hem geïnspireerd bij hun stichting (zoals de salesianen van Don Bosco) worden er voorgesteld. Onze medebroeder Wim Collin, professor aan de Università Pontificia Salesiana (UPS) te Rome gaf een zeer gewaardeerde inleiding. Hij legde uit hoe de heilige Franciscus van Sales de hem typerende begrippen van zachtmoedigheid en nederigheid en liefde (“Doe alles uit liefde en niet omdat het moet”) met vallen en opstaan heeft moeten leren. Boeiend was ook zijn betoog over de wijze waarop onze bekende Vlaamse priester-dichter Guido Gezelle (1830-1899) gefascineerd was en beïnvloed werd door de geschriften van Franciscus van Sales. Graag herhaal ik hier nogmaals mijn oproep om de tentoonstelling te bezoeken, bv. als gemeenschapsuitstap. Beslist de moeite waard! Je kunt er nog terecht tot 29 januari 2023, wekelijks op donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag.
Het Vademecum 2022-2023 heeft dit jaar even op zich laten wachten. Het is gisteren naar de drukker verstuurd en als alles volgens plan verloopt, worden de boekjes volgende week uitgedeeld tijdens de salesiaanse ontmoetingsdag. We zijn onze medebroeder Frank Ginneberge en Patricia Segers ontzettend dankbaar voor dit monnikenwerk. Frank heeft er maanden geduldig aan gewerkt om massa’s gegevens over te zetten in Airtable. Dat zal ons in de toekomst heel veel werk besparen bij het administratief beheer van onze provincie.
Op zaterdag 22 oktober 2022 zijn alle medebroeders van Nederland en Vlaanderen uitgenodigd op de traditionele ‘ontmoetingsdag’. Na een onderbreking als gevolg van de coronapandemie zal het de eerste keer zijn sedert 2019 dat deze dag kan plaatsvinden. Ditmaal zijn we te gast in Amsterdam waar directeur Luc Sermeus en zijn medebroeders ons van harte zullen verwelkomen. Het is een goede gelegenheid om kennis te maken met ons parochie- en jongerenwerk in Amsterdam Nieuw-West en Amsterdam West.
Ten slotte wil ik nog vermelden dat de leden van alle provinciale raden van onze Centraal- en Noord-Europese regio van 6 tot 13 november 2022 in Turijn-Valdocco zullen zijn voor een retraite die geleid wordt door de Algemeen Overste. Het voorbije jaar heeft hij diezelfde retraite reeds begeleid in bijna alle regio’s van onze congregatie. We zullen er met de voltallige provinciale raad aan deelnemen: Pedro Ayala, Bart Decancq, Wim Flapper, Eric Haelvoet, Koen Timmermans en ik.
In salesiaanse verbondenhei
Wilfried Wambeke sdb, provinciaal
