Brief van de provinciaal 2021-2022/2

Brief van de provinciaal 2021-2022/2

Beste medebroeders

Het is mij niet gelukt om in september een brief naar jullie te schrijven. Ik verbleef toen in Valdocco voor een ontmoeting met de Algemeen Overste. Hij had een aantal provinciaals uitgenodigd die halfweg hun zesjarig mandaat als provinciaal waren gekomen. Omdat die ontmoeting vorig jaar geannuleerd werd omwille van de covidpandemie, kwam deze bijeenkomst na mijn vierde jaar. Don Ángel zou tien dagen bij ons blijven, maar de vierde dag kreeg hij in de vroege ochtend bericht dat zijn vader overleden was en vertrok hij ijlings naar Spanje. Ik was bij de gelukkigen die toen reeds hun persoonlijk gesprek met hem gevoerd hadden. 

Leidraad voor het gesprek zou vooral de persoonlijke ‘navigatiekaart’ zijn die hij aan zijn beginnende provinciaals meegeeft. Daarin stonden vier jaar geleden een aantal werkpunten op maat van onze provincie. Eerder dan het overlopen van die werkpunten werd het een gemoedelijk gesprek waarin duidelijk werd dat hij goed op de hoogte is van het reilen en zeilen in onze provincie. Ik voelde mij aangemoedigd in de toekomstgerichte keuzes die we als provincie maken. 

Andere ingrediënten van de tiendaagse ontmoeting waren momenten van evaluatie en uitwisseling, een aantal vormingsmomenten over salesiaanse thematieken en een persoonlijk gesprek met algemeen vicaris Stefano Martoglio. We bezochten een aantal klassieke plaatsen uit het leven van Don Bosco en Maria Domenica Mazzarello (Mornese). Het zag er allemaal heel vertrouwd uit, behalve het nieuwe museum ‘Casa Don Bosco’ in Valdocco; een mooi concept waarin onder meer de originele kamers van Don Bosco opgenomen zijn maar waar ook heel veel nieuwe zaken te zien zijn. Persoonlijk was ik vooral onder de indruk van de kelderverdieping. Je ziet er onder meer de oorspronkelijke, onvoorstelbaar kleine keukenruimte waar Mamma Margherita met enkele andere moeders de pasta kookte voor de jongens van Don Bosco. Daarnaast heb je dan de grote zaal onder de kerk van Franciscus van Sales. Don Bosco liet deze ruimte uitgraven toen de kerk er al stond. Eigenlijk niet te schatten hoe ze dat met de middelen van toen voor mekaar gekregen hebben. Deze ondergrondse ruimte kreeg een polyvalente bestemming: ze was eetzaal, theaterzaal en studiezaal tegelijk.

Het was anderhalf jaar geleden dat ik nog in Valdocco kwam. Dit bezoek scherpte in ieder geval mijn verlangen aan om opnieuw bedevaarten naar Turijn en Mornese te organiseren. Hopelijk lukt het weer in 2022. Ik weet dat heel wat mensen door de coronacrisis Turijn gemist hebben, maar ook in Turijn heeft men de bezoekers uit onze provincie gemist!

Een synode over synodaliteit

Wie het kerknieuws volgt, heeft zeker gehoord van het startschot dat paus Franciscus op 9 en 10 oktober 2021 gegeven heeft voor een synodaal proces dat drie jaar zal duren. Een week later, dit weekend dus, wordt in alle bisdommen en lokale kerken wereldwijd de voorbereiding opgestart voor de 'synode over synodaliteit'. Tot april 2022 wordt ter plaatse geluisterd naar de gelovigen. Daarna gaat het onderscheidingsproces verder op nationaal en continentaal niveau om dan uiteindelijk uit te monden in de bisschoppensynode in Rome in oktober 2023. Het motto: “Naar een synodale Kerk: gemeenschap, participatie en zending.”

Paus Franciscus wil een minder klerikale en een meer synodale Kerk. Zo brengt hij Lumen Gentium, het conciliedocument uit 1964, weer helemaal onder de aandacht. Daar wordt Kerk omschreven als ‘volk van God’. In een synodale Kerk gaan àlle gelovigen daadwerkelijk samen op weg. Er is geen opdeling in een wij (de clerus) en een zij (de leken): bisschoppen en priesters behoren tot het ene volk van God. Allen hebben ze hetzelfde doopsel ontvangen en hebben ze een gemeenschappelijke waardigheid. Dit betekent niet dat de clerus binnen dat ene volk geen eigen rol te vervullen heeft, maar daarbij moeten dienstbaarheid en luisterbereidheid de toon zetten, want “wie niet luistert naar het hele volk van God, vertrouwt de werking van de Heilige Geest niet.”

Drie woorden staan centraal: gemeenschap, participatie en zending. Er kan geen synodaliteit zijn zonder gemeenschap en zonder participatie van allen en allen delen zij in de zendingsopdracht van de Kerk.

Hieronder vinden jullie een beroemd gebed dat toegeschreven wordt aan de heilige Isidorus van Sevilla (6de-7de eeuw): het Adsumus Sancte Spiritus. Van oudsher wordt het gebruikt op concilies, synodes en andere kerkelijke bijeenkomsten. Ook elke zitting van het Tweede Vaticaans Concilie begon ermee. Het gebed nodigt de Heilige Geest uit om ook nu werkzaam te zijn in de talrijke groepen die overal ter wereld zullen nadenken over synodaliteit. Het spreekt voor zich dat de synodale weg en het luisteren naar de Geest ook in onze salesiaanse provincie de basis moet zijn van ons samen leven en samen werken (cf. nummer 49 van onze Constituties). Paus Franciscus stelt voor om ieder reflectiemoment over synodaliteit met dit gebed te beginnen.

Wij staan voor U, Heilige Geest
in Uw naam komen we samen.
U die onze raadgever zijt,
kom tot ons, sta ons bij, woon in onze harten.
Leer ons wat we moeten doen
en toon ons de weg die we samen moeten volgen.
Behoed ons ervoor, kwetsbaar en zondig als we zijn,
de richting kwijt te raken en verwarring te veroorzaken.
Laat niet toe dat onwetendheid ons op het verkeerde pad brengt.
Geef ons de gave van onderscheiding:
dat we ons laten leiden door wat waar en goed is
zonder dat vooroordelen onze daden beïnvloeden.
Breng ons tot eenheid in U:
dat waarheid en gerechtigheid ons tot gids zijn
op de weg naar het eeuwige leven.
Dit vragen we U, Gij die werkt in alle tijden en op alle plaatsen,
in gemeenschap met de Vader en de Zoon,
in de eeuwen der eeuwen. Amen.

De bijzondere canonieke visitatie

Iedere zes jaar komt iemand van ons Algemeen Bestuur uit Rome onze provincie bezoeken tijdens een zogenaamde bijzondere canonieke visitatie. In mijn vorige brief had ik reeds aangekondigd dat we in oktober-november 2021 weer aan de beurt waren. Door omstandigheden heeft de visitator don Roman Jachimowicz de data gewijzigd: hij zal aankomen op donderdag 21 oktober en vertrekken op zondag 21 november. Hij zal een bijzonder druk programma hebben, want vier weken is weinig om de hele realiteit van onze provincie te leren kennen en daarover een degelijke evaluatie te maken. 

Dergelijk bezoek is altijd een aanleiding om zelf te reflecteren over onze provincie en haar toekomst. In onze gemeenschappen is onder leiding van de directeurs heel wat werk verzet om een correct beeld te kunnen geven van het reilen en zeilen in en rond het huis. De visitator zal een persoonlijk gesprek aangaan met iedere medebroeder. We ondernemen geen speciale acties maar laten hem ‘het leven zoals het is’ ervaren. Dat biedt ook de beste garantie om naderhand van hem een goede feedback te krijgen, op maat van iedere gemeenschap.

Naast de medebroeders en de gemeenschappen wil hij ook onze werken en sectoren leren kennen. Het is onmogelijk om hem in de korte tijdspanne van zijn verblijf overal naartoe te brengen. Hij zal wel alle verantwoordelijken van de sectoren ontmoeten: het onderwijs, de Jeugdhulp, de Jeugddienst en de vrijetijdssector, Bartimeus, de ngo VIA Don Bosco, de internaten, de Don Bosco Werken in Nederland, Don Bosco Media en Don Bosco Vorming & Animatie. Hij zal ook de verantwoordelijken ontmoeten van de zusters van Don Bosco en van de Medewerkersbeweging. Medebroeders die als gedelegeerde fungeren bij Medewerkersgroepen en oud-leerlingen zullen over dit engagement spreken met de visitator.

De visitatie wordt afgesloten op zaterdagnamiddag 20 november 2021 in Oud-Heverlee. Alle medebroeders zijn dan van harte welkom. Er zullen ook delegaties uitgenodigd worden van de deelgroepen van de Salesiaanse Familie en van de sectoren. Om 16.00 uur zal don Roman Jachimowicz voorgaan in de eucharistieviering. In die slotviering zal iemand van het Medewerkerscentrum van St.-Pieters-Woluwe zijn belofte uitspreken als Medewerker van Don Bosco. Daarna zal een receptie aangeboden worden met ruime tijd voor ontmoeting.

Don Paolo Albera

Na de dood van don Michele Rua werd don Paolo Albera in 1910 verkozen tot tweede opvolger van Don Bosco. Op 29 oktober 2021 zal het precies 100 jaar geleden zijn dat don Albera overleed. Dit was de aanleiding voor onze medebroeder Jos Claes om een boek te schrijven over deze diepgelovige medebroeder waar we - ten onrechte - niet zo veel over weten. Gelukkig zal dit binnenkort veranderen want het boek in het Nederlands rolt dezer dagen van de drukpersen zoda alle medebroeders een exemplaar hebben tegen 29 oktober. We danken Jos die met veel ijver en toewijding het leven en de spiritualiteit van don Paolo Albera ontsloten heeft voor ons.

Personalia

Op zondag 5 september 2021 heeft Lawrence Okoli zijn professie hernieuwd tijdens de familiedag van de gemeenschap van Sint-Pieters-Woluwe. Samen met Leo Antonysamy, Nilesh Dodiyar en Fred Wamare bereidt hij zich nu voor op de eeuwige professie.

In Amsterdam hoopt Andy Jebarus vanaf volgende maand zijn taak als pastoor in de parochie ‘De vier evangelisten’ geleidelijk terug op te nemen. Tijdens zijn herstelperiode hebben Luc Sermeus en Simon Nongrum het beste van zichzelf gegeven voor de parochianen en de jongerenwerking. Tijdens de vakantiemaanden werden ze hierin bijgestaan door Cirilo de Deus die ondertussen terug naar Rome vertrokken is voor zijn derde jaar theologie. Andy was tevens directeur van de gemeenschap van Amsterdam. Op zijn vraag werd hij van die taak ontheven en is Luc Sermeus benoemd tot directeur van de gemeenschap van Amsterdam. We danken Luc dat hij deze taak wil opnemen. Als ietwat oudere medebroeder zal hij met veel zorg en toewijding zijn jongere medebroeders ondersteunen in hun zendingsopdracht.

Frank Ginneberge verbleef ongeveer anderhalve maand in Assel. Hij voelde zich meteen thuis in de gemeenschap en in de mooie omgeving van de Veluwe. Toch voelde hij aan dat de stap naar Assel te groot was. Frank maakt nu deel uit van de gemeenschap van St.-Pieters-Woluwe waar hij zijn steentje kan bijdragen aan de provinciale diensten. Het is de bedoeling dat Frank contact blijft houden met de gemeenschap van Assel en er regelmatig eens een week zal verblijven. Hij sluit op termijn een eventuele terugkeer naar Assel niet uit.

Na een lange periode van onderscheiding heeft Guido Icket besloten om onze congregatie te verlaten. We danken Guido oprecht voor de vele jaren van trouwe inzet in het salesiaans jongerenwerk in Rwanda en Congo. We zijn hem ook dankbaar voor zijn stille en vaak ongeziene dienstbaarheid in de gemeenschappen van Boortmeerbeek en Oud-Heverlee waar hij de voorbije zes jaar verbleef na zijn definitieve terugkeer uit Afrika. We wensen dat Guido door veel goede mensen omringd mag worden bij de keuzes die hij nu maakt voor zijn verdere leven en dat het hem goed mag gaan.

Het provinciaal economaat

Met heel veel spijt moet ik u meedelen dat ook Peter Van den Borre beslist heeft om onze congregatie te verlaten. Ik wil hem van harte danken voor de zeer goede samenwerking tijdens de voorbije jaren. Dank voor alles wat hij als medebroeder en als leraar-opvoeder betekend heeft voor jonge mensen in onze scholen en internaten. Dank ook voor de wijze waarop hij de voorbije jaren zijn taak als provinciaal econoom opgenomen heeft in dienst van onze provincie. De komende maanden blijft hij beschikbaar om alles op een goede manier over te dragen. We wensen dat hij een gelukkige toekomst mag uitbouwen op de nieuwe wegen die hij zal gaan.

We staan nu voor de grote uitdaging om een opvolger te vinden. Dat Peter zowat een half jaar geleden om gezondheidsredenen moest afhaken, daagt ons uit om de taak van de provinciaal econoom te herdenken. We doen dit in overleg met Jean Paul Muller, de algemeen econoom van de congregatie. In onze zoektocht naar een nieuwe provinciaal econoom zullen we een consultatie organiseren in de provincie, maar dat zal nog even op zich laten wachten. We willen eerst een heldere profielomschrijving uitwerken voor de opvolger van Peter. Tot zolang zal ik verder het economaat opvolgen, samen met de mensen die in het kantoor van Woluwe en Hoevelaken hun uiterste best doen om alle dienstverlening optimaal verder te zetten. Voor een aantal praktische regelingen die samenhangen met de beslissing van Peter zal ik eerstdaags nog een afzonderlijk schrijven richten naar onze directeurs en economen van de gemeenschappen.

De zieke medebroeders

Dagelijks bidden we in onze gemeenschappen voor alle mensen die op ons gebed rekenen. In de voorbeden of in de stilte van ons hart brengen we hun noden ter sprake bij onze God. In het bijzonder weten we ons ook verbonden met onze zieke medebroeders.

Gerard Blesgraaf (missionaris in Benin) laat weten dat hij om gezondheidsredenen naar onze provincie wil terugkomen. We proberen alles zo goed mogelijk voor te bereiden zodat hij zijn intrek zal kunnen nemen in de gemeenschap van Boortmeerbeek.

Vandaag werd Willy Gunst (Wilrijk) voor enkele dagen opgenomen in het St.-Vincentiusziekenhuis in Antwerpen. De longarts zal met een kijkoperatie op zoek gaan naar de oorzaak van vochtophoping in de longen, met het oog op een goede behandeling.

Wilfried Meert (Oud-Heverlee) kon zich de voorbije maanden optrekken aan het goede nieuws dat er geen ontsteking meer was in zijn geamputeerde been, tot hij onlangs vernam dat er weer sporen van kanker gevonden werden in de blaas. In november zal hij een heelkundige ingreep ondergaan en daarna verder behandeld worden om de kanker te bestrijden.

Bij Jan van Aken (Wijchen) werd bij een darmonderzoek een kwaadaardige tumor ontdekt. Vorige week werd hij geopereerd. De chirurg was zeer tevreden over het resultaat. Jan is ondertussen weer in Wijchen waar de Thuiszorg hem bijstaat.

Mgr. Luc Van Looy (Scherpenheuvel) bracht na zijn rugoperatie een herstelperiode door in de gemeenschap van Boortmeerbeek. Alles evolueert zeer goed, zodat hij binnenkort weer naar zijn vertrouwde plek in Scherpenheuvel kan terugkeren.

Leon Verbeek (Boortmeerbeek) had gehoopt terug naar Congo te kunnen vertrekken, maar hij moet nog verder behandeld worden. Hij verblijft nu enkele weken in onze gemeenschap van St.-Denijs-Westrem om dagelijks een radiotherapeutische behandeling te krijgen in het UZ te Gent.

Bij Dick Zwarthoed (die een half jaar geleden samen met Leon Verbeek uit Congo terugkwam voor medische verzorging) werd in het ziekenhuis van Hoorn een deel van een long weggenomen na het ontdekken van een kankerplek. Dick herstelde naar behoren maar kreeg er een bronchitis bovenop, wat een nieuwe opname in het ziekenhuis noodzakelijk maakte. Het gaat nu weer beter met hem. Hij herstelt bij zijn broer in Volendam.

Laten we de namen van onze zieke medebroeders blijven noemen in ons dagelijks gebed.

Thuisgekomen in het huis van de hemelse Vader

Begin september bereikte ons een bericht over onze oud-medebroeder André de Waele (95). Hij is overleden op 12 juli 2021. Een week later vond de afscheidsplechtigheid plaats in Diepenveen.

In de rondzendbrief van 15 augustus 2021 meldde ik het overlijden van Arnold Claeys (81), de jongere broer van onze medebroeder Armand (Boortmeerbeek). Opnieuw moest Armand afscheid nemen, ditmaal van zijn 90-jarige zus Dinisia die op 24 augustus 2021 begraven werd in Lembeke.

Van onze medebroeder Hugo De Deckere kregen we het droevige nieuws dat zijn moeder Amelia Van der Ven in het ziekenhuis overleed op 24 augustus 2021. De voorbije jaren heeft Hugo zijn moeder met veel zorg bijgestaan in Merksem. Ze is 98 geworden.

Ook in de familie van onze overleden medebroeder-missionaris Marc Cuvelier was er een overlijden: zijn zus Zozima is gestorven op 3 september 2021 te Moorsele.

Op 8 september 2021 is in Machelen Oscar Provoost overleden, de 88-jarige broer van onze medebroeder Stan Provoost (Oostende).

Onze medebroeder Rik Alen (Oud-Heverlee) moest afscheid nemen van zijn jongere broer. Jan Alen overleed te Brasschaat op 18 september 2021, op de leeftijd van 83 jaar.

Op 21 september 2021 overleed Johan Bourdeaud’hui (66). Hij was jarenlang een fijne en trouwe medewerker in het provincialaat, met grote expertise op vlak van boekhouding.

Op 12 oktober 2021 overleed in Oud-Heverlee onze dierbare medebroeder Jozef Biesmans. Hij is 85 geworden. Jozef werd als jongste van vier kinderen geboren in 1936 in Heusden (Zolder). Evenals zijn broer Rik werd hij salesiaan van Don Bosco. Zijn zus Amelie werd zuster van Don Bosco. Jozef was als salesiaan vooral actief in het onderwijs. Aanvankelijk combineerde hij dat met de internaatwerking. In die tijd regisseerde hij meesterlijk toneelstukken met leerlingen en leerkrachten. Later werd hij directeur van de secundaire school van de zusters van Don Bosco in Groot-Bijgaarden. Als gepensioneerde nam hij vooral administratieve taken op in dienst van de salesiaanse provincie. Dit combineerde hij met het schrijven van enkele boeken over Don Bosco en Don Rua. Zijn boek Ziekte, lijden en leed in het leven van Don Bosco heeft bij mij persoonlijk een diepe indruk nagelaten. De laatste jaren in Oud-Heverlee liet zijn gezondheid het stilaan afweten. Hoewel hij al enkele maanden wist dat zijn leven in een terminale fase was, beleefde Jozef dit heel sereen en gelovig, dankbaar voor iedere dag die hem nog gegeven werd. In een heel intens gebeuren met de gemeenschap van Oud-Heverlee diende zijn broer Rik hem de ziekenzalving toe. Zo legde Jozef met vertrouwen zijn leven in Gods handen.

We bieden de getroffen families en gemeenschappen onze christelijke deelneming en ons gebed aan. Mogen onze dierbare overledenen voor altijd vrede en geborgenheid gevonden hebben in de nabijheid van onze God en Vader.

Ten slotte delen we nog het volgende mee: in de grote kapel van Don Bosco St.-Denijs-Westrem zal op zaterdag 6 november 2021 om 11.00 uur een eucharistie gevierd worden ter nagedachtenis van vijf medebroeders die tot deze gemeenschap behoorden en de afgelopen twee jaar overleden zijn. Door de coronamaatregelen moest de uitvaartliturgie telkens in heel beperkte kring gebeuren. De families van Lionel Carbon, Marcel Boudrez, Walter Van Wouwe, José Hanssens en Paul Coudenys zijn uitgenodigd. Vanzelfsprekend zijn ook alle medebroeders van harte welkom.

Andere mededelingen

Op 6 oktober 2021 kozen de zusters van Don Bosco tijdens hun Algemeen Kapittel te Rome een nieuwe Algemeen Overste in opvolging van zuster Yvonne Reungoat die gedurende dertien jaar een heel fijne ‘moeder’ was voor alle zusters van de hele wereld. Zuster Chiara Cazzuola (°1955) neemt de fakkel over als tiende opvolgster van de heilige Maria Domenica Mazzarello. Ze is Italiaanse en was sinds 2014 Algemeen Vicaria van de congregatie. In haar eerste avondwoordje na de verkiezing vertrouwde ze de hele congregatie toe aan Maria Hulp (de officiële naam van de zusters van Don Bosco is trouwens: ‘Dochters van Maria Hulp’).

Na het tijdperk van annuleren van activiteiten en online-bijeenkomsten doet het ontzettend goed om opnieuw ‘in het echt’ te kunnen samenkomen. Zo hebben verscheidene Medewerkerscentra de draad terug opgenomen. Ze ervaren het als heel bijzonder om elkaar weer te ontmoeten in de gekende hartelijke sfeer en opnieuw salesiaanse impulsen met elkaar te delen.

We herhalen onze uitnodiging om zoveel mogelijk informatie over activiteiten in de gemeenschappen, de deelgroepen van de Salesiaanse Familie, de sectoren en de werken te signaleren aan het provincialaat (patricia.segers@donbosco.be), zodat we maandelijks een overzicht kunnen maken.

Deze brief eindigt met een uitnodiging aan alle medebroeders om deel te nemen aan de salesiaanse ontmoetingsdag die op 11 november 2021 plaatsvindt in Amsterdam. Nu het samenkomen weer kan en mag, zullen we er een heel broederlijke ontmoeting van maken!

In salesiaanse verbondenheid
Wilfried Wambeke sdb, provinciaal

---