Brief van de provinciaal 2020-2021/09
Onze provinciaal, Wilfried Wambeke, brengt mededelingen uit de provincie.
Beste medebroeders
Enkele jaren geleden overleed een 15-jarige leerling van een van onze scholen. De ouders wensten een afscheidsceremonie in een aula. Zijn klasgenoten waren daarbij aanwezig. Er werden mooie foto’s van de overleden jongen geprojecteerd. De muziek waar hij van hield was te horen. Wie hij geweest was en wat hij betekend had, kwam op verscheidene manieren aan bod.
Na afloop kwamen de leerlingen van zijn klas vragen of het toch niet mogelijk was om in de kapel van de school een dienst te organiseren “want het was wel mooi geweest, maar er ontbrak precies toch iets.” Er werd in die ceremonie achterom gekeken, stilgestaan bij het verleden tot aan het punt van de dood en nu was het voorbij. Die 15-jarige jongeren voelden aan dat er ‘iets’ moest zijn dat verder ging, dat het niet amen en uit kon zijn. In die viering op school werd ook teruggeblikt op het leven van hun kameraad, maar er werd vooral ook verder gekeken dan de dood.
De klasgenoten hadden niet de woordenschat om uit te drukken wat ze aanvoelden, maar is het niet net dàt wat we een tiental dagen geleden met Pasen gevierd hebben? Dat de dood niet zo onverbiddelijk kan zijn als het wel lijkt? Dat er een God is die uiteindelijk het geleefde leven over een grens heen tilt en voltooit in een oneindige toekomst? Daarvoor heeft Gods Zoon zijn leven gegeven: om iedere mens uitzicht te geven op eeuwig leven. Dat maakt het einde van het aardse leven niet ongedaan, maar het kan de pijn verzachten. Dat brengt de dode niet terug en toch blijft hij sprekend dichtbij in een verbondenheid die reikt tot aan de overkant.
Ik kan me voorstellen dat sommige lezers bij zulke gedachten hun wenkbrauwen fronsen. Wees gerust: zo eenvoudig is het inderdaad niet om te ‘geloven’ in het leven na dit leven. Dat was niet anders in de dagen na de verrijzenis van Christus. We leren uit de evangelies dat de eerste getuigen beven van angst en wegvluchten, dat ze Hem niet herkennen, dat de apostelen die toch zo dicht bij Jezus geleefd hebben niet overtuigd zijn. Het verrijzenisgeloof is er niet met een vingerknip of als een lichtflits in een duistere nacht. Het wordt hun gaandeweg gegeven als ze terugdenken aan wat Hij gezegd en gedaan heeft. Slechts geleidelijk evolueren ze van twijfel naar overtuigd geloof, zo sterk zelfs dat ze er nooit meer over kunnen zwijgen.
Het roept een indringende vraag op: geloof ik echt dat de dood niet het einde is? En leef ik daar ook naar? Geloof ik dat God mij niet alleen voor mijn verleden geschapen heeft, tot-de-dood, maar ook voor een toekomst die ons wacht? We kunnen alvast iets leren van de klasgenoten!
Samenstelling van de provinciale raad
In mijn brief van 15 maart 2021 heb ik aangegeven dat er een grote respons kwam op de consultaties die we gehouden hebben voor de provinciaal econoom en de provinciale raadsleden. Verscheidene medebroeders verwoordden de moeilijkheid om de formulieren in te vullen en sommigen stelden voor om de provinciale raad kleiner te maken. In grote provincies heb je naast de provinciaal, de vicaris en de econoom vijf raadsleden. In kleinere provincies zijn naast provinciaal, vicaris en econoom slechts drie raadsleden, met een totaal dus van zes in plaats van acht. We hebben dit besproken in de provinciale raad en waren het erover eens dat we de vraag voor een kleinere raad zouden voorleggen aan de Algemeen Overste met zijn raad.
In de argumentatie gaven we onder meer aan dat 68 % van de medebroeders van onze provincie op dit ogenblik ouder zijn dan 75. Dit belet niet dat iemand van die leeftijdsgroep deel kan uitmaken van de raad, maar het betekent vooral dat de groep jongere medebroeders waaruit doorgaans gekozen wordt betrekkelijk klein geworden is. Als je ons Vademecum raadpleegt, zal je zien dat de groep verkiesbare medebroeders die jonger zijn dan 60 (niet meer in initiële vorming en met minstens 5 jaar eeuwige professie) zich beperkt tot slechts 10.
Gisteren ontvingen we de brief waarin de Algemeen Overste de toelating geeft om de provinciale raad inderdaad te verkleinen. Aangezien Albert Van Hecke, Frans Matthyssen en Dieter Verpoest hun mandaat beëindigen, zullen deze drie raadsleden vervangen worden door een nieuwkomer. Binnenkort zal ik op basis van de consultatie een medebroeder aanspreken. De komende weken zullen we in de raad ook spreken over de benoemingen voor volgend werkjaar.
Biddend verbonden met onze zieken
We slagen er goed in om corona buiten onze gemeenschappen te houden, maar het blijft absoluut noodzakelijk om de veiligheidsvoorschriften correct te blijven naleven. Heel wat medebroeders hebben al hun eerste prik gekregen. We danken Wilfried Meert die ervoor geijverd heeft om religieuze gemeenschappen met veel oudere en minder mobiele mensen thuis te laten vaccineren. Het vaccin zorgt ervoor dat we bij een eventuele besmetting voldoende immuun zijn en niet ziek worden, maar dat betekent niet dat het virus niet meer circuleert en dat we het niet meer kunnen doorgeven. We blijven individueel en als gemeenschap verantwoordelijkheid voor elkaars veiligheid en gezondheid. In afwachting van betere tijden blijft het wel frustrerend dat de pastoraal onderworpen is aan zoveel beperkingen, terwijl veel mensen precies nù een moeilijke tijd doormaken en verlangen naar meer sociaal contact.
Bij onze zieken vermelden we eerst en vooral Jos Biesmans (Oud-Heverlee). Jos werd eind maart ontslagen uit het ziekenhuis waar hij enkele weken verbleef. De dokters hebben beslist om alle medicatie stop te zetten. Jos is zich bewust van zijn situatie en aanvaardt sereen dat hij niet meer kan geholpen worden. Hij kiest er bewust voor om in deze laatste fase bij zijn medebroeders in Oud-Heverlee te blijven. Vorige zaterdag heeft hij uit de handen van zijn broer Rik en in aanwezigheid van zijn zussen en zijn gemeenschap de ziekenzalving ontvangen in een heel intense viering. Zijn directeur Hans suggereert dat wie Jos nog wil contacteren, niet moet wachten om hem een brief of mailtje te sturen of hem eens te bellen.
Eveneens in Oud-Heverlee wacht Wilfried Meert op resultaten van verschillende onderzoeken om dan te zien wat er verder moet of kan gebeuren qua behandeling. Wilfried leeft constant met pijnen die maar niet onder controle te krijgen zijn.
Mgr. Ad van Luyn werd vanaf augustus 2020 al enkele keren in het ziekenhuis opgenomen voor de behandeling van een hardnekkige bacterie. Momenteel is de bisschop-emeritus weer thuis. Zijn neef die eveneens Ad van Luyn heet, is zijn mantelzorger.
Adri Maat (Hoevelaken) werd al behandeld voor een tumor in de lever. Bij een controle stelden de artsen een vergroting van een lymfeklier vast. Een PET-scan moest meer duidelijkheid brengen. Adri probeert het kantoor verder op te volgen voor zover hij het nog kan. Zijn medewerkers Yvonne en Joop en zijn mantelzorgers Sylvia en Jolanda zijn hem zeer nabij.
Herman Lieberom (Wijchen) heeft enkele familieleden verloren door corona. Hij heeft het er niet gemakkelijk mee. Voor fysische klachten is hij doorverwezen naar een neuroloog.
De laatste jaren kreeg Wim Flapper (Wijchen) te maken met ernstige hartproblemen. Hij maakt zich opnieuw zorgen over een onregelmatige hartslag en pijn in de hartstreek. Daarom moet hij wat meer rust inbouwen.
Jos Claes (Heverlee) is goed hersteld van zijn zware val met de fiets in augustus 2020. Er volgden heel wat onderzoeken met de nodige opvolging. Jos voelt zich weer goed. Enkele dagen geleden kreeg hij een pacemaker ingeplant. Nu volgt binnenkort nog een cataractbehandeling.
We blijven onze zieke medebroeders een warm hart toedragen. We vergeten hen niet in ons gebed. De gelovige manier waarop zij vaak hun ziekte en lijden dragen, is een krachtig getuigenis zowel voor de eigen medebroeders als voor de omgeving.
Thuisgekomen in het huis van de hemelse Vader
In onze gemeenschap van Assel is op 23 maart 2021 onze medebroeder-coadjuteur Wijnand Borst overleden. Geboren in 1926 in Gouda groeide hij op in een landbouwersgezin met 12 kinderen. Hard werken leerde hij thuis en later als boerenknecht, maar eigenlijk wilde hij priester worden. Daarom trok hij naar de salesianen in Ughelen waar al snel bleek dat hij liever de handen uit de mouwen stak dan stil te zitten om te studeren. In 1952, hij was toen al 26, startte hij het noviciaat in Twello. Een jaar later kwam hij terecht op de boerderij van de salesianen in Assel. Bijna 68 jaar is Wijnand salesiaan van Don Bosco geweest. Al die jaren heeft hij maar op één plaats gewoond: de ‘Mariahoeve’ in Assel bij Hoog Soeren op de Nederlandse Veluwe. Hij werkte daar op de boerderij samen met Jan van de Belt, Bernard van Lankvelt en Paul Soethof.
Wijnand was een harde werker. Hij verzette met zijn kracht heel wat lichamelijke arbeid. Dat deed hij graag, want nietsdoen lag hem niet. Hij was een plichtsgetrouwe religieus, die altijd stipt aanwezig was bij de momenten van gebed, aan tafel en bij andere bijeenkomsten van de gemeenschap. Zijn geloof in de liefdevolle en trouwe God en zijn aanhankelijkheid aan Maria waren de beweegredenen voor de mateloze dienstbaarheid van deze zachte lieve man. Sober was hij ook, voor zichzelf had hij niet veel nodig en hij lette er op dat er niets verspild werd: geen energie, geen eten en ook geen tijd. Wijnand bleef het liefst op de achtergrond; als de aandacht te veel op hem gericht werd, voelde hij zich wat ongemakkelijk en lachte verlegen. De laatste tijd van zijn leven voelde hij zich erg moe, hij sliep veel en was ook af en toe wat verward. Met diepe ontroering ontving hij de ziekenzalving, omringd door de medebroeders van Assel die de voorbije maanden intens voor hem gezorgd hebben. Hij is rustig in zijn slaap overleden, thuis in zijn geliefde Assel. Moge aan hem de belofte van Don Bosco vervuld zijn: werk, brood en de hemel.
Op 6 april 2021 is onze medebroeder-missionaris Louis Van Dijck op 77-jarige leeftijd overleden in Congo - Lubumbashi. Hij was de broer van onze in 2015 overleden medebroeder Jacky Van Dijck. Louis werd geboren in Loenhout in 1943. Hij trok naar het Don Boscocollege te Kortrijk en maakte vandaaruit in 1964 de overstap naar het noviciaat bij de salesianen. Hij vertrok voor het eerst naar Congo in 1967, deed zijn stagejaren in Kambikila en zette in Congo zijn opleiding verder. Na de priesterwijding in 1973 kwam de zeer sportieve Louis als leraar sport en lichamelijke opvoeding terecht in de middelbare school Ima-Kafubu. Een straffe verwezenlijking uit die tijd was de aanleg van de piste rond het voetbalterrein: een pareltje, helemaal aangelegd met de hand, samen met de leerlingen. In die jaren was hij medestichter en drijvende kracht van de Chiro. Hij werd aalmoezenier, eerst op parochiaal vlak en later ook nationaal. Wie over de Chiro sprak, dacht aan Louis en omgekeerd.
Vanaf 1978 werd Louis pastoor. Hij zou het zijn leven lang blijven, op een zestal verschillende parochies. Bij zijn overlijden was hij pastoor in Lubumbashi, meer bepaald in de wijk Tabacongo.
Louis was als salesiaan-priester overal graag gezien en geliefd door jong en oud. Hij was een volkse pastoor die de mensen samen bracht rond het evangelie en die heel goed het Kiswahili sprak, de taal van de mensen. Je mag hem zonder twijfel een groot voorbeeld noemen voor velen.
In 2020 schreef Louis zelf: “Ondanks alle moeilijkheden in dit land zijn er veel positieve belevenissen: we hebben een fantastische groep leken die meewerken in de parochie. Zonder hen zou het ondoenbaar zijn voor ons. We moeten hen vertrouwen schenken en ons proberen in te leven in hun cultuur. Ik hou van hen zoals ze zijn. Na 42 jaar parochiewerk wil ik nog steeds bij hen zijn, zolang mijn gezondheid het toelaat.” Een zwak hart en bloeddrukproblemen zijn hem na een rugoperatie in Lubumbashi fataal geworden. Zijn grote wens om in Congo te mogen sterven en begraven te worden bij ‘zijn’ mensen is verhoord. We zijn er zeker van dat hij nu bij de Heer ten beste spreekt voor al zijn mensen.
Omdat velen hem gekend hebben, vermelden we hier ook dat monseigneur Jean-Pierre Tafunga Mbayo (78) in een ziekenhuis in Pretoria, Zuid-Afrika overleden is op 31 maart 2021. Van 1990 tot 1992 was hij als eerste inlandse medebroeder provinciaal van de Congolese salesianen. In 1992 werd hij door Johannes-Paulus II tot bisschop benoemd. Zijn bisschopswijding vond plaats op het feest van Don Bosco, 31 januari 1993. Hij was sedert december 2010 aartsbisschop-metropoliet van Lubumbashi.
In Den Bosch overleed op 88-jarige leeftijd Trees van Liempt-Smit, een zus van onze overleden medebroeder Tonny Smit.
Op maandag 5 april 2021 liet onze medebroeder Cassien Mwikarago (Boortmeerbeek) ons weten dat zijn broer Mushimiyimana Izaie overleed in Rwanda.
We vernemen ook het overlijden van Marcel Deleus (88). Samen met Staf Everaerts heeft hij zich met hart en ziel ingezet voor Don Bosco, eerst in Haacht en later in Oud-Heverlee.
Onze geliefde doden zijn nooit ver weg. Meer dan in onze herinneringen leven ze werkelijk verder bij God, onze liefdevolle Vader en gever van alle Leven, die in zijn Zoon Jezus Christus alle grenzen van de dood doorbroken heeft om Leven te geven, voor altijd.
Andere mededelingen
Het plan om op 19 maart, de feestdag van Sint-Jozef, onze medebroeders coadjuteurs te vieren, is in zowat alle gemeenschappen goed opgevolgd. De werkgroep ‘Promotie van de coadjuteursroeping’ onder leiding van onze medebroeder-coadjuteur Hoan Pham (Oostende) reikte suggesties en materiaal aan voor de liturgie van die dag. Op verscheidene plaatsen werd met de hele gemeenschap gekeken naar de degelijke videoboodschap van Wim Collin (professor aan de UPS in Rome) over de identiteit van de salesiaan-coadjuteur. In enkele gemeenschappen werd in een medebroedersvergadering het gesprek aangegaan op basis van werkvormen die door de werkgroep voorbereid waren. We danken de werkgroep van harte voor de wijze waarop ze de ‘Dag van de coadjuteur’ ingevuld hebben. Ik weet ondertussen dat ze nog heel wat in petto hebben voor de toekomst, maar daar mag ik voorlopig niets over verklappen.
Eveneens gaat onze dank naar de ‘Animatiegroep van de Salesiaanse Familie’ voor de geslaagde digitale bezinningsnamiddag van 5 april 2021. Ik vond het jammer dat er slechts enkele salesianen konden deelnemen … De namiddag werd afgesloten met een, door Anita Mertens vlot vertaald, avondwoordje van Joan Lluis Playa I Morera, wereldgedelegeerde voor de Salesiaanse Familie.
Onze medebroeder Jos Claes heeft zich de voorbije maanden met veel enthousiasme en overgave gewijd aan de studie van het leven van don Paolo Albera, de tweede opvolger van Don Bosco. We willen met dit kostbaar werk van Jos zeker iets doen in onze provincie naar aanleiding van de 100ste verjaardag van het overlijden van don Albera (29 oktober 1921). Een aanrader is alleszins – als het weer kan – om Jos uit te nodigen in de gemeenschappen.
In de programmaverklaring van de Algemeen Overste en zijn raad voor de periode 2020-2026 (tekst die alle medebroeders binnenkort in Nederlandse vertaling zullen krijgen) worden acht beleidsdomeinen voorgesteld. Enkele van die domeinen zijn klassieke salesiaanse thema’s die we nooit uit het oog mogen verliezen. Een verrassende nieuwkomer is de zorg voor de schepping met de concrete doelstelling om tegen 2032 onze huizen zoveel mogelijk klimaatneutraal te maken. Zoals ik reeds schreef in mijn brief van 15 september 2020 staat dit thema geregeld op de agenda de provinciale raad omdat we vinden dat we daar als provincie veel sterker moeten op inzetten. Als religieuzen vertrekken vanuit de christelijke spiritualiteit en meer bepaald vanuit de encycliek Laudato Sí van paus Franciscus. In iedere raadsvergadering komt een hoofdstuk aan bod en gaan we op zoek naar de uitdagingen voor onze provincie. Franciscus verbindt het thema van de ecologie heel sterk met de zorg voor de armsten die altijd de eerste slachtoffers zijn van wat er fout loopt in de wereld. Parallel met het bestuderen van de encycliek verzamelen we informatie en laten we ons inspireren door onze sectoren die ons als salesiaanse provincie heel wat kunnen leren. In het overleg met VIA Don Bosco en Jeugddienst Don Bosco lieten we ons dan ook uitdagen door hun beleidskeuzes op dit vlak. Meer hierover in een volgende brief waar ik uitvoeriger zal ingaan op de toekomstperspectieven voor Assel dat we willen uitbouwen tot een centrum voor spiritualiteit en ecologie.
In salesiaanse verbondenheid
Wilfried Wambeke sdb, provinciaal
