Brief van de provinciaal 2020-2021/05
Onze provinciaal, Wilfried Wambeke, brengt mededelingen uit de provincie.
Beste medebroeders
Over anderhalve week vieren we Kerstmis. Ook al zal het dit jaar helaas een vreemde editie worden, toch blijven we - nu wellicht nog meer dan voorheen - de hoop koesteren dat de toekomst wereldwijd en voor iedereen anders en beter mag worden. Als gelovige mensen delen we in Gods droom van een wereld die elke mens respecteert in zijn waardigheid en waar gerechtigheid en vrede hand in hand gaan. Om ons daarvan te overtuigen, is God naar ons toegekomen als mens, als nieuw leven, als geschenk. Dat was 2000 jaar geleden zo en dat is nog steeds zo, elke dag opnieuw. Voorwaarde is dat we ons voorbereiden op zijn komst; dat we ons ontvankelijk opstellen voor wat Hij aan ons doet en dat we luisteren naar wat Hij ons wil zeggen.
In deze voorbereidingstijd hebben we al drie adventzondagen achter ons liggen. Twee keer stond Johannes de Doper centraal in de liturgie. Voor Don Bosco was deze figuur bijzonder omdat ze dezelfde voornaam hadden. Ook in Don Bosco’s tijd had de Doper een belangrijke plaats in de adventstijd. Aan zijn jongens stelde hij Johannes voor als een nederige profeet die van Godswege de mensen mocht oproepen de weg te banen voor de komst van de Heer. Hij was degene die de Heer mocht aanwijzen als de Messias en wat Don Bosco bijzonder intrigeerde: Johannes de Doper had het onvoorstelbare geluk om Christus persoonlijk te ontmoeten.
Veel kerkelijke feesten werden in het Oratorio van Turijn voorafgegaan door een noveen; negen dagen van gebed om toe te leven naar de grote dag. Het gaf Don Bosco de gelegenheid om enkele inspirerende gedachten mee te geven in zijn avondwoordjes aan zijn jongens en medewerkers. Don Bosco zette graag in de verf dat God zelf armoede gekend had. Hij werd geboren in een schamele stal en koos dus resoluut de kant van de armsten. De geboren verteller in Don Bosco beschreef de stal met zoveel details dat je bijna zou denken dat hij er zelf bij was en het met eigen ogen heeft gezien. Het was natuurlijk zijn bedoeling om een herkenbare beschrijving te geven voor zijn jongens die vaak zelf in miserabele omstandigheden geleefd hadden voor ze in het Oratorio terecht kwamen. Op die manier liet hij hen begrijpen dat Jezus werkelijk voor hen had gekozen.
Een ander accent dat Don Bosco op de voorgrond plaatste, was de boodschap aan de eenvoudige herders dat er in de stad van David een Redder geboren was. Daarmee maakte hij zijn jongens duidelijk dat hier niet zomaar een kind geboren werd: het was een ‘goddelijk kind’ dat ieder jaar opnieuw wilde geboren worden in het hart van ieder van hen. “Onthoud,” zei Don Bosco in een avondwoordje op 23 december 1859, “dat God de Redder en de Messias wil zijn voor ieder van jullie persoonlijk.” Laten ook wij in 2020 met die ingesteldheid naar Kerstmis toeleven!
Roger Burggraeve, Geen toekomst zonder kleine goedheid
U hebt het vast al langs andere wegen gehoord maar we willen hier uitdrukkelijk onze vreugde en dankbaarheid uiten tegenover onze medebroeder Roger Burggraeve, emeritus professor aan de KU Leuven. Op 3 december 2020 heeft een jury onder leiding van KU Leuven-ererector Rik Torfs en vicevoorzitter Mieke Van Hecke de winnaars bekendgemaakt van de prijzen voor het beste christelijke en spirituele boek. Deze prijzen worden jaarlijks uitgereikt door Medianetwerk Plus, de beroepsorganisatie van uitgevers van waardegedreven media.
Met zijn boek Geen toekomst zonder kleine goedheid. Naar genereus samenleven in verantwoordelijkheid vanuit Emmanuel Levinas uitgegeven door Halewijn, won Roger de Prijs voor het Spirituele Boek 2020. Aan deze editie van de prijs namen 16 uitgeverijen met 50 ingezonden boeken deel. Ook de Publieksprijs - toegekend door de lezers via een stemprocedure – werd gewonnen door Roger. Hij kreeg maar liefst twee derde van de stemmen en won dus overtuigend deze prijs van het publiek.
Geen toekomst zonder kleine goedheid toont volgens de jury de kwaliteiten van Roger Burggraeve als “een originele denker, die veel heeft geleerd van Emmanuel Levinas, maar tegelijk zelf over een zeer brede kennis en een ruime levenservaring beschikt. De auteur is op ethisch vlak niet op zoek naar alomvattende, afgeronde theorieën en verliest zich evenmin in heilloos groepsdenken, maar kiest voor de kracht van de kleine goedheid die te midden van geweld, chantage of machtsmisbruik nooit helemaal wint, maar evenmin wordt overwonnen. Een diepgaand, hoopvol boek met een grote werkelijkheidszin en een deugddoende afwezigheid van goedkope sentimentaliteit.”
Roger Burggraeve getuigt: “Geen toekomst zonder kleine goedheid is een boek vanuit het denken van Levinas over de dagelijkse realiteit voorbij baatzuchtigheid. Het gaat over de zorg voor elkaar vanuit de verantwoordelijkheid, die door Levinas de goedheid wordt genoemd en die hij ook als basis neemt van het samenleven, op basis van het gelaat van de andere en de broederlijkheid. Dit boek werd tot in Nederland erg goed en positief onthaald. Ik ben verrast dat zoveel mensen voor dit boek hebben gestemd. Dit toont dat er bij mensen nood is aan een samenleving die verder gaat dan de neoliberale samenleving, die sterker oog heeft voor de kleine kwetsbare andere.”
Op www.kerknet.be verwoordt Roger de bijzondere betekenis die het boek krijgt omwille van de coronapandemie die wij momenteel beleven: “Bij de begeleiding van patiënten hebben wij sterk ervaren hoe onder meer ook verplegenden en zorgkundigen in barre omstandigheden hebben geprobeerd om nabij te blijven en een surplus van menselijkheid te tonen. De pandemie heeft aangetoond hoe systemen inhumaan kunnen worden. Door kleine goedheid werd ook hier een verschil gemaakt en werd de kleine menselijkheid herwonnen, ook al is ze nauwelijks zichtbaar en al overwint zij geen oorlogen. Ook in deze omstandigheden kan er onder meer door de confrontatie met de lijdende ander een vonk van goedheid overspringen, die blijft smeulen en die onoverwinnelijk is. Dat begint telkens opnieuw met die ene mens – zelfs de meest hardvochtige - die een klein gebaar van goedheid stelt dat alle maatschappelijke structuren en vormen van organisatie te boven gaat, zonder iets ervoor in de plaats te vragen. Met Levinas kunnen wij dat de vonk van de Oneindige, van God in elke mens noemen, die universeel is en die geen enkele godsdienst kan toebehoren.”
We vermelden ook graag het interview van Tim Bex op www.donbosco.be waar Roger als salesiaan uitlegt dat zijn visie uiteraard aansluit bij die van Don Bosco en de salesiaanse spiritualiteit: “Alle pedagogie en opvoeding van Don Bosco begint met ‘zie de jongeren staan’. Dat is dat gelaat waarover ik spreek, die verbondenheid. Jij bent niet hun meester, maar zij de jouwe. Luister naar hun kracht en kwetsbaarheid, naar de veerkracht in hun kwetsbaarheid. Op die manier kan je misschien groei teweeg brengen, misschien niet het volle goed maar het ‘kleiner goed’. Dat is het idee van de salesiaanse assistentie als ‘omzichtige nabijheid’. Ook bij de moeilijkste jongeren is er kracht en veerkracht aanwezig en door een klein gebaar of woord - het ‘oorwoordje’ - kan die soms weer naar boven komen. Vergelijk het met een vuur. Bij sommige mensen brandt dat nog heel hard, bij anderen is dat bedolven onder een hele hoop donkere as. Maar wanneer je die as zacht wegblaast, vind je ook nog steeds dat vonkje dat brandt. Door zachtjes te blazen kan je dat vonkje weer laten branden. Wanneer je iets kan vrijmaken dat bedolven is, kan dat smeulend vuur weer aanwakkeren en kan de goedheid weer naar boven komen. Iedereen heeft nog iets in zich, ook al zit het soms heel diep. Dat is het koppige geloof van wie opvoedt!”
Roger besluit op onze website met deze bemoedigende woorden: “De kleine goedheid is iets dat iedereen in zich draagt, het goddelijke dat iedereen in hart en ziel draagt. De ene wat dieper dan de andere, maar iedereen is ermee getatoeëerd, iedereen is ertoe in staat. De kleine goedheid is iets dat geen wetten of belangrijke personen nodig heeft, maar iets dat er is en iets dat hoop en liefde verspreidt. Dat is iets wat in de toekomst zeker welkom is. Sterker nog, dat toekomst schept!”
Beste medebroeders, als jullie het boek nog niet gelezen hebben is dit beslist een aanrader. Mocht het boek nog niet in huis zijn, dan mag het alleszins een plaats krijgen onder de kerstboom!
Biddend verbonden met onze zieken
In mijn brieven van de voorbije maanden kon ik telkens vermelden dat geen enkele van de medebroeders van onze provincie besmet raakte door het coronavirus. Helaas moet ik nu meedelen dat zowel in Oostende als in Wijchen medebroeders ziek zijn als gevolg van een besmetting. In Oostende is Biju Oledath vorige week een paar dagen heel ziek geweest, zelfs in die mate dat hij even moest opgenomen worden in het ziekenhuis. Ondertussen is hij weer in zijn gemeenschap en gaat het stilaan beter. Ook Stan Provoost testte positief. Hij had enkele dagen last van koorts en hoofdpijn maar bij hem zijn de symptomen nagenoeg verdwenen. Biju en Stan blijven in isolatie op hun kamer. De andere medebroeders van de gemeenschap zijn in quarantaine en ondergaan volgende donderdag een coronatest. Het jeugdhuis en het dagcentrum blijven zeker al tot het begin van de kerstvakantie gesloten. In Wijchen is de hele afdeling besmet waar Kees Heeren verblijft. Naar wat wij horen, zijn bij Kees de ziektesymptomen eerder mild.
Wilfried Meert (Oud-Heverlee) zal na de amputatie van een drietal maanden geleden opnieuw een ingreep moeten ondergaan aan zijn been. De ontsteking die aanleiding gaf tot de amputatie is niet weg. Hij hoopt dat de operatie nog kan gebeuren voor Kerstmis want de pijn wordt bij momenten ondraaglijk. Voor de behandeling van de kankervlekjes in de blaas begint vanaf morgen een nieuwe reeks chemospoelingen en daarnaast krijgt Wilfried ook nog baxters met chemo. Hij was er wel blij mee dat hij gisteren mocht horen dat er geen uitzaaiingen vastgesteld werden.
Thuisgekomen in het huis van de hemelse Vader
Onze medebroeder Tonny Heeren (Schiedam) liet ons weten dat zijn zus Mimi Berghuis Heeren op 19 november 2020 in Apeldoorn is overleden aan corona. Ze was 93 jaar.
Eveneens uit Nederland kwam het bericht dat Petrus (Piet) Bakker, 90 jaar oud, overleed te Hilversum op 30 november 2020. Piet was salesiaan van 1951 tot 1971.
Op 5 december 2020 is Mathilde Kerkhofs, zus van onze overleden medebroeder Fons Kerkhofs, op 92-jarige leeftijd gestorven aan de gevolgen van een heupbreuk en een Covid-besmetting.
We vernemen dat onze oud-medebroeder Raf Schuurmans enkele dagen geleden dood aangetroffen werd in zijn huis in Dar Es Salaam in Tanzania. Raf is 62 geworden.
Aan de families en aan alle mensen die met deze dierbare overledenen verbonden waren, bieden wij ons christelijk medeleven en ons gebed aan. Mogen zij rusten in de eeuwige vrede van God.
Andere mededelingen
Op 8 december 2020 voelde ik mij de koning te rijk toen ik op de luchthaven van Zaventem onze nieuwe medebroeder Leo Antonysamy (26) mocht verwelkomen, uitgerekend op dezelfde dag en het Mariafeest waarop Don Bosco in 1841 zijn jeugdwerk begon in Turijn. Leo komt uit het zuiden van India, uit de salesiaanse provincie van Tiruchy. Hij behaalde daar een master in de filosofie en gaf een jaar les aan de jonge medebroeders in het postnoviciaat. Nu maakt hij deel uit van onze gemeenschap te Heverlee. Na de verplichte quarantaine van tien dagen zal hij voor de rest van dit schooljaar onze taal leren en kennis maken met de Westerse cultuur en met het reilen en zeilen van onze provincie. We zijn echt opgetogen over zijn komst en wensen dat hij als missionaris zijn salesiaanse roeping ten volle kan realiseren in zijn nieuwe provincie.
Op dezelfde datum van 8 december 2020 richtte de Algemeen Overste zich in een brief tot alle provincies van onze congregatie. Daarin nodigt hij medebroeders uit om missionaris te worden en een genereus antwoord te bieden op de grote noden van de jongeren en het gewone volk in projecten in Latijns-Amerika, in vluchtelingenkampen in Afrika, in nieuwe initiatieven in Litouwen, Bulgarije, Laos, Nepal, Mongolië … De allereerste groep salesiaanse missionarissen werd in 1875 door Don Bosco persoonlijk gezonden naar Latijns-Amerika. Ondertussen staat de teller in 2020 op 151 groepen medebroeders die uitgestuurd werden. Wie zich nu kandidaat stelt, zal deel uitmaken van de 152ste zending die op 26 september 2021 uit Valdocco zal vertrekken naar een bestemming die de Algemeen Overste zal aanduiden. Medebroeders die zich hierdoor aangesproken weten, kunnen dit aan mij of rechtstreeks aan de Algemeen Overste laten weten.
Bovenaan deze brief staat voor de laatste keer de jaarspreuk van 2020. In mijn volgende brief wordt ze vervangen door de nieuwe jaarspreuk. Voor 2021 luidt die: Door hoop bewogen, met een verwijzing naar vers 21,5 uit het boek der Openbaring: “Zie, Ik maak alles nieuw.” De keuze van deze zogenaamde ‘Strenna’ werd ingegeven door de wereldwijde coronapandemie. Mensen die de hoop verliezen, raken hun levensenergie kwijt. Onze hoop mag gevoed worden door de zekerheid dat God ons nooit in de steek zal laten, ook niet in deze moeilijke tijd. Hoop zet ons in beweging om moedig door te gaan en de kleine goedheid waar te maken, van mens tot mens.
Het ziet er naar uit dat er enkele vreemde weken voor ons liggen. De kerst- en nieuwjaarsdagen zullen zowel in Nederland als in Vlaanderen bepaald worden door een quasi-lockdown. Het worden moeilijke dagen voor mensen die er alleen voor staan, voor families die niet kunnen samenkomen op deze typische familiedagen, voor kinderen en jonge mensen die zich tijdens de kerstvakantie opgesloten voelen en slechts virtueel hun vrienden kunnen ontmoeten, voor armen en dak- en thuislozen die verkillen in de winterse duisternis, voor zovelen die het graag anders hadden gewild, voor al wie lijdt onder de eenzaamheid.
Wat mag Kerstmis betekenen voor al deze mensen? Wat zullen we elkaar wensen als het nieuwe jaar begint? Onwillekeurig moet ik hier denken aan een lied van een Vlaamse zanger. Hij zingt: “Hoop doet leven. Er straalt hoop, hoop om te leven, in de ogen van ieder kind. Zonder hoop kan je niet leven. Ik ga door zolang ik kan. Kinderen zijn het jonge leven dat verder gaat: de nieuwe hoop…” Woorden, zo toepasselijk voor het kind in de kribbe in die stal in Bethlehem. Het had alles tegen en toch: teken van hoop voor de hele mensheid, voor de toekomst die ons wacht.
Aan iedereen een zalige kerst en een gezegend 2021!
In salesiaanse verbondenheid
Wilfried Wambeke sdb, provinciaal
