Brief van de provinciaal 2020-2021/02
Onze provinciaal, Wilfried Wambeke, brengt mededelingen uit de provincie.
Beste medebroeders
“Hoop op een leefbare toekomst is niet naïef.” Het zijn de woorden van bisschop Lode Van Hecke van het bisdom Gent toen hij vorige week in naam van de Belgische bisschoppen een kerselaar plantte in Oostakker. Aanleiding is de vijfde verjaardag van Laudato Sì, de ‘groene’ encycliek van paus Franciscus die een ‘Jubeljaar van de Aarde’ afgekondigde. De paus stelde een achtste werk van barmhartigheid voor, namelijk de zorg voor de schepping en introduceerde daarvoor een Wereldgebedsdag op 1 september. We bevinden ons nu in de zogenaamde ‘Scheppingsperiode’ die loopt van 1 september tot 4 oktober 2020, feestdag van Sint-Franciscus van Assisi.
Laudato Sì (een encycliek die iedere medebroeder zou moeten gelezen hebben!) maakt de verbinding tussen ecologische duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid. De paus benadrukt de absolute noodzaak om zorg te dragen voor de schepping, met bijzondere aandacht voor de zwakke en gekwetste mens. Hij nodigt uit te streven naar het gemeenschappelijk goede voor mens en natuur en aandacht te hebben voor een integrale ecologie. Hij roept op tot engagement en actie. Niet morgen, maar vandaag. Iedere mens (niet alleen de katholieken maar alle mensen van de hele wereld) is mee verantwoordelijk voor de bescherming van ons ‘gemeenschappelijk huis’ zodat de komende generaties op een duurzame en rechtvaardige manier een goed leven kunnen uitbouwen. Op bladzijde 14 lezen we in nummer 14: “Ik doe een dringende oproep tot een nieuwe dialoog over het thema: hoe de toekomst van de planeet uitbouwen. Een verandering is nodig want de milieu-uitdaging waar we voor staan en haar menselijke oorzaken belangen ons aan en raken ons … De talenten en de betrokkenheid van iedereen zijn noodzakelijk om de schade te herstellen die het menselijk misbruik aan Gods schepping heeft aangebracht. Als Gods instrumenten kunnen we allen samenwerken aan de zorg voor de schepping, ieder met zijn eigen cultuur, ervaring, initiatieven en mogelijkheden.”
Ik zou hier zowat de hele tekst van de 160 bladzijden tellende encycliek kunnen overnemen, maar het volgende citaat wil ik jullie toch niet onthouden: “Het bewustzijn van de ernst van de culturele en ecologische crisis moet vertaald worden in nieuwe gewoonten. Velen weten dat de huidige vooruitgang en het eenvoudig opstapelen van objecten of genoegens niet voldoende zijn om zin en vreugde te geven aan het menselijk hart, maar zij voelen zich niet in staat af te zien van wat de markt hun biedt. In de landen die de grootste veranderingen in consumptiegewoonten zouden moeten tot stand brengen, hebben de jongeren een nieuwe ecologische gevoeligheid en een edelmoedige geest en sommigen van hen vechten op bewonderenswaardige wijze voor de bescherming van het milieu, maar zij groeiden op in een context van een zeer hoge consumptie en welzijn waardoor het ontwikkelen van andere gewoonten moeilijk wordt. We staan dus voor een educatieve uitdaging.”
Hierin zit zeker een oproep voor ons salesianen, om een versnelling hoger te schakelen in onze zorg voor de schepping en voor een rechtvaardiger wereld die betere levensomstandigheden creëert voor de armste mensen. In eenklank met paus Franciscus moeten wij als congregatie de educatieve uitdaging aangaan om mét de jongeren de aarde te behoeden voor de generaties die na ons komen. Bij de jonge mensen aanknopingspunten vinden, kan echt niet moeilijk zijn want dit thema ligt bij velen van hen bijzonder gevoelig.
De coronacrisis heeft de mensheid al veel vragen doen stellen over de toekomst. Nieuwe gewoontes raken ingeburgerd: het ‘nieuwe normaal’. Maar zullen we straks, als de dreiging voorbij mag gaan, weer in onze oude plooien vallen? Of zal de crisis die een aantal valse zekerheden blootgelegd heeft ons uiteindelijk andere keuzes doen maken? In ieder geval heeft paus Franciscus naar aanleiding van de Wereldgebedsdag voor de schepping op 1 september 2020 opgeroepen om het nieuwe normaal een groen en rechtvaardig normaal te laten zijn. “De toekomst ziet er grimmig uit als we ons leefmilieu verwoesten,” zo stelt de paus, “maar laten we in onszelf de antilichamen vinden van rechtvaardigheid, naastenliefde en solidariteit.”
Ik wil hier nog even teruggaan naar de verantwoordelijkheid van onze salesiaanse congregatie. Toen de Algemeen Overste op 16 augustus 2020 de programmaverklaring van ons Algemeen Bestuur lanceerde voor de komende zes jaar, zag ik daarin de ecologische bekommernis als beleidsdomein opgenomen. Ik lees er onder meer dat we moeten vermijden dat het klimaat in een noodsituatie komt die een brutale onrechtvaardigheid schept jegens de arme en toekomstige generaties. Miljoenen mensen in de armere landen ervaren als eerste slachtoffers de gevolgen van de milieuverloedering, van de ontbossing, van de waterverontreiniging door grote bedrijven, van de afvalstoffen die daar gedumpt worden. Ook onze Algemeen Overste verwijst naar Laudato Sì waar paus Franciscus verwijst naar de dramatische gevolgen van de aantasting van het milieu op het leven van de allerarmsten. De paus voegt eraan toe in nummer 13: “De jongeren eisen van ons verandering. Ze vragen zich af hoe het mogelijk is te beweren dat men aan een betere toekomst werkt zonder na te denken over de milieucrisis en het lijden van de uitgestotenen.”
Als salesianen worden we opgeroepen te luisteren naar de wereldwijde kreet van zoveel jonge mensen om ons te engageren als geloofwaardige getuigen van een bekeringsproces in de zorg voor de schepping vanuit een ecologische spiritualiteit. Dit is een oproep voor ieder persoonlijk, maar ook voor elk van onze gemeenschappen. In de provinciale raad zullen we grondig nadenken over strategieën om onze zorg voor het milieu en de natuur te versterken.
Naar het voorbeeld van de boomplantactie van onze Belgische bisschoppen worden alle christelijke gemeenschappen uitgenodigd een vrucht- of fruitboom te planten op een publiek toegankelijke plaats en op die manier hun engagement zichtbaar te maken voor het klimaat, voor een gezonde aarde en voor sociale rechtvaardigheid. Waarom een vrucht- of fruitboom op een publiek toegankelijke plaats? Omdat we zo de oproep symboliseren om de vruchten van de aarde te delen. Bovendien duurt het enkele jaren voordat de boom vrucht zal dragen. Ook dat is symbolisch: het vraagt soms heel wat geduld om resultaten te zien van onze inspanningen. Hoe dan ook: ik nodig elke gemeenschap uit dit als agendapunt te bespreken tijdens de eerstvolgende medebroedersvergadering. Deze informatie kan uiteraard ook gedeeld worden met onze salesiaanse werken. Veel jongeren zullen zeker ook meteen enthousiast reageren.
Ten slotte nog dit: het is vanzelfsprekend dat de encycliek Laudato Sì in iedere gemeenschap op de boekenplank staat (niet als versiering, maar om door iedereen gelezen te worden).
Personalia
De voorbije weken werd een consultatie gehouden voor een nieuwe provinciaal vicaris en een provinciaal raadslid. Eerst en vooral wil ik jullie, beste medebroeders, dank zeggen voor de grote respons want 61% van de medebroeders heeft de formulieren ingevuld. Als je daarbij rekening houdt met een grote groep oudere en zieke medebroeders die niet meer kunnen deelnemen aan dergelijke raadpleging, wil dat zeggen dat zeer velen hun stem uitgebracht hebben. Een grote meerderheid van de deelnemers heeft zijn vertrouwen uitgedrukt in Bart Decancq. In het DBOC heeft Bart zijn bestuurscapaciteiten ten volle laten renderen en ook in de provinciale raad hebben we Bart ervaren als een medebroeder met diepgang, met een sterke salesiaanse achtergrond en met een scherp inzicht om beleidskeuzes te maken. Het was me dan ook een genoegen om Bart te mogen voordragen aan de Algemeen Overste en zijn Raad als nieuwe provinciaal vicaris voor onze provincie. Ondertussen heeft de Algemeen Overste ook ingestemd met ons voorstel. In het verleden heb ik reeds met Bart samengewerkt in Groot-Bijgaarden (Oasecentrum) en in Hechtel. Ik heb er alle vertrouwen in dat hij een goede rechterhand zal zijn voor de provinciaal. Bart zal zijn opdracht in het DBOC behouden en daarnaast als gedelegeerde voor de sociale communicatie de dienst Don Bosco Media verder uitbouwen.
In de consultatie kwam naar voren dat Bert Van Hecke met zijn lange staat van dienst in de congregatie nog steeds het vertrouwen van veel medebroeders geniet. Bert vroeg om zijn mandaat als provinciaal vicaris te mogen afronden, maar hij heeft aanvaard nog voor een jaar deel uit te maken van de provinciale raad. Ook Bert wil ik danken voor het opnemen van dit engagement, in de hoop dat zijn gezondheid het verder toelaat.
De voorbije dagen heb ik drie nieuwe directeurs aangesteld in onze gemeenschappen: Jos Stevens te St.-Denijs-Westrem, Koen Delft te Hechtel en Mark Tips te Oostende. In de homilie van de aanstellingsviering heb ik beklemtoond dat een goede religieuze gemeenschap nooit de verdienste kan zijn van alleen de directeur, maar dat gemeenschap vormen een gezamenlijke opdracht is van alle leden, ieder met zijn talenten, in goede en kwade dagen. Gemeenschap vormen is een werkwoord en als niet iedere medebroeder zijn verantwoordelijkheid opneemt, lukt het niet. De directeur is wel de stuurman in de boot: hij schat de omstandigheden in en luistert, om dan te kunnen sturen. Maar als niet iedere roeier zijn werk doet, gaat de boot uit de richting.
Onze jonge medebroeders zijn goed gestart. Lawrence Okoli heeft het nieuwe werkjaar aangevat in Groot-Bijgaarden met opdrachten in de secundaire school (assistentie, schoolpastoraal, lessen volgen …), in de Savioparochie (liturgie en catechese), in de twee Chirogroepen enz. Nilesh Dodiyar en Fred Wamare voelen zich al goed thuis in Hechtel. Ook zij worden ingeschakeld in de school. Op de speelplaats leggen ze vlot contact met de leerlingen, ze zijn mee verantwoordelijk voor de schoolpastoraal en volgen een aantal lessen. Ze zullen ook ingeschakeld zijn in de vormselcatechese in het decanaat Peer, in de diensten in de buitenkapel enz.
Ook Frans Matthyssen verhuisde onlangs met de jonge medebroeders mee naar het voor hem reeds vertrouwde Hechtel. Hij behoudt een aantal opdrachten in het DBOC, met bijzondere aandacht voor een drietal Limburgse basisscholen die recent tot het DBOC toegetreden zijn.
In Sint-Pieters-Woluwe mochten we Jan Van Oycke verwelkomen. Met grote motivatie en toewijding is Jan enthousiast van start gegaan in school en internaat. Hij heeft een druk uurrooster maar niets is hem te veel om zich in te zetten voor de Brusselse jongeren die we hier bereiken en die toch vaak tot de armste en meest kwetsbare groepen van de samenleving behoren.
In Amsterdam vindt Henny Koot steeds meer aansluiting bij de gemeenschap. Met zijn frisse gedrevenheid en zijn salesiaanse ingesteldheid om het jongerenwerk in de parochie te helpen uitbouwen, is hij een steeds welkome gast.
Wim Collin verbleef bijna twee maanden in Assel. In deze oase van rust heeft hij hard gewerkt aan de lessen die hij het komende academiejaar aan onze salesiaanse universiteit in Rome zal geven. Een week geleden, na aankomst in Rome, schreef hij hoe hij van Assel genoten heeft en dat hij er in de toekomst zeker nog terug naartoe wil.
Ten slotte vermelden we hier nog dat twee van onze medebroeders geblokkeerd zitten in het buitenland: Pedro Ayala (Oostende) in Mexico en Simon Nongrum (Amsterdam) in India. Beiden vertrokken ze in februari 2020 nietsvermoedend naar hun land van herkomst en raakten daar niet meer weg door de coronamaatregelen. In beide landen is de situatie niet rooskleurig. Toch hopen we dat ze zo spoedig mogelijk naar onze provincie terugkeren en hun werk kunnen hervatten.
De jaarlijkse visitatie in de gemeenschappen
Zoals ieder jaar zal ik weer een aantal dagen doorbrengen in al onze gemeenschappen. Volgende week (24 september tot 3 oktober 2020) is Boortmeerbeek als eerste aan de beurt. Naast het individuele gesprek met iedere medebroeder zullen ook een aantal andere zaken aan bod komen. Zo zal ik in alle gemeenschappen ons integriteitscharter uitvoerig toelichten: het protocol dat we uitgewerkt hebben voor de preventie van grensoverschrijdend gedrag in al zijn vormen. We hebben de richtinggevende documenten van de Kerk en de congregatie verwerkt tot een protocol op maat van onze provincie, met onder andere strategieën voor situaties die zich kunnen voordoen en met aandachtspunten voor de opleiding van de jonge medebroeders.
Tijdens de visitatie zal er in iedere gemeenschap een halve bezinningsdag ingepland worden waar ik een inleidende impuls zal geven om te werken aan het salesiaans persoonlijk project van de medebroeder, er van uitgaande dat iedere medebroeder, in welke fase van zijn leven hij zich ook bevindt, met zijn talenten een bijdrage kan leveren tot het realiseren van het salesiaans project van onze provincie.
Bij het gebruikelijke eindverslag zal ik - als de directeur dit nog niet heeft kunnen doen - het beleidsplan van onze provincie toelichten.
Het was mijn wens tijdens de visitatie dit jaar zoveel mogelijk salesiaanse werken in de omgeving te bezoeken en de verantwoordelijken van de lokale deelgroepen van de Salesiaanse Familie te ontmoeten. Omwille van de gezondheidsrisico’s zal dit jammer genoeg een jaartje moeten uitgesteld worden. Veel medebroeders behoren immers door hun leeftijd tot een risicogroep. Tot hiertoe zijn onze gemeenschappen coronavrij gebleven en we willen dit heel graag ook zo houden.
Onze zieken biddend nabij
Het is niet gemakkelijk onze oudere en zieke medebroeders in de zorg (woonzorgcentra, ziekenhuizen …) geregeld te bezoeken. Toch doen onze directeurs en mantelzorgers hun uiterste best om contact te houden met deze medebroeders. Dagelijks wordt in onze gemeenschappen gebeden voor de intenties van alle mensen die op ons gebed rekenen. Graag wil ik hier mijn dankbaarheid verwoorden voor wie in deze coronatijd creatieve (en veilige) wegen zoekt om verbonden te blijven met de zieken en voor al wie voor hen blijft bidden.
Roger Burggraeve (Heverlee) werd vorige week enkele dagen opgenomen in het H. Hartziekenhuis te Leuven voor een preventief onderzoek van onder meer hart en bloedvaten. Roger is terug thuis. Met aangepaste medicatie en de nodige voorzichtigheid kan hij, gerustgesteld, weer aan de slag.
Jos Claes (Heverlee) verbleef een week in Gasthuisberg na een val met de fiets op 16 augustus 2020, waarbij hij vijf ribben brak. Hij is terug in zijn gemeenschap en herstelt langzaam maar zeker.
Albert Debakkere (Hechtel) verkeerde rond half augustus 2020 in kritieke toestand. Daardoor mocht hij toen wat meer bezoek ontvangen in het woonzorgcentrum Reigersvliet te Leopoldsburg. Zijn toestand is nu wat gestabiliseerd, waardoor het bezoek weer strikter gereglementeerd is.
José Hanssens (Sint-Denijs-Westrem) verbleef enkele weken in het Maria Middelaresziekenhuis te Gent voor het verwijderen van een galsteen. Verscheidene pogingen waren nodig om hem van dit ongemak te kunnen verlossen. Hij is erg verzwakt maar nu hij weer thuis is, wordt hij door zijn medebroeders met veel zorg omringd.
Wilfried Meert (Oud-Heverlee) onderging op vrijdag 11 september 2020 in Gasthuisberg te Leuven een chirurgische ingreep. Zijn been werd noodgedwongen verder geamputeerd. Gelukkig kon men zijn knie behouden. Tegelijkertijd krijgt hij eveneens in Gasthuisberg een chemobehandeling voor de kankervlekjes die onlangs weer vastgesteld werden. Het is met grote wilskracht en gelovig vertrouwen dat Wilfried al tientallen jaren moedig zijn lijden doorstaat. Hij is dankbaar voor de aanmoedigingen en het gebed van velen.
Thuis gekomen in het huis van de hemelse Vader
Onze medebroeder Walter Van Wouwe (Sint-Denijs-Westrem) was de laatste dagen van zijn leven erg verzwakt en verlangde te mogen sterven. Hij werd opgenomen in het Vaderhuis op 16 augustus 2020, de 205de verjaardag van de geboorte van Don Bosco. Walter is 88 geworden. Reeds als kind wilde hij missionaris worden “om goed te doen voor de mensen”. Zijn droom werd werkelijkheid toen hij in 1960 een eerste keer naar Vietnam mocht vertrekken voor een stage van twee jaar. Hij keerde terug naar Vlaanderen voor zijn verdere theologiestudie en de wijding tot priester. Daarna kon hij opnieuw naar Vietnam vertrekken. Zoals alle missionarissen die er werkzaam waren, werd hij in 1976 door het communistisch bewind het land uitgezet. Hij kon zijn droom verder realiseren op de Filippijnen en later in Oost-Timor tot hij in 1999 gevraagd werd te werken voor de centrale diensten van onze congregatie te Rome. De vele reacties die we bij zijn overlijden uit Vietnam en Oost-Timor ontvangen hebben, maakten duidelijk dat Walter met zijn rustige vastberadenheid baanbrekend werk verricht heeft als missionaris en mee aan de oorsprong ligt van enkele bloeiende salesiaanse provincies in Azië. Zijn geloof en zijn vertrouwen op Maria, de Hulp van de Christenen, gaven hem de energie om met een groot salesiaans hart zijn inspiratie door te geven aan de mensen tot wie hij gezonden werd.
We leven ook mee met de zusters van Don Bosco. In hun gemeenschappen voor oudere en zorgbehoevende zusters te Kortrijk en Wijnegem werden zij de voorbije maand verscheidene keren geconfronteerd met het overlijden van een medezuster. In Kortrijk overleden drie zusters: zr. Angèle Thijs, zr. Greta Alting en zr. Godelieve Van Waelvelde (zus van onze overleden medebroeder Jef Van Waelvelde). Tweemaal namen de zusters afscheid van een medezuster in Wijnegem: zr. Gerda Smeets en zr. Liesbeth Hoeben. Wat bij onze zusters gebeurt, raakt ook ons tot in onze salesiaanse familievezels. We zien allemaal hoopvol uit naar de bestemming en het uiteindelijke doel van ons leven bij God, maar menselijk gesproken is het een zware dobber als overlijdens elkaar zo snel opvolgen. Gelukkig staan we er nooit alleen voor: God laat ons ook in het lijden en sterven niet in de steek en de medezusters zijn er om elkaar verder te dragen en samen een evenwicht te vinden tussen hun verdriet en hun gelovig vertrouwen.
Aan de families, aan de betreffende gemeenschappen en aan alle mensen die met de overledenen verbonden waren, bieden wij ons christelijk medeleven en ons gebed aan.
Andere mededelingen
De dienst Don Bosco Media heeft sedert 1 september 2020 een nieuwe verantwoordelijke: Tim Bex (26). Tim was voorheen werkzaam in de journalistiek. Na bijna een jaar en enkele tegenslagen bij de aanwervingen staat Sarah Verschelde er niet langer alleen voor. In de tussentijd moest zij noodgedwongen een aantal redactionele taken opnemen die aanvankelijk niet in haar pakket voorzien waren. We danken Sarah dat we op haar mochten blijven rekenen voor ons tijdschrift, de kalender, de website enz. Dat de communicatiedienst nu weer over twee mensen beschikt, schept nieuwe kansen. Onze visie omtrent deze dienst moet verder ontwikkeld worden en zich vertalen in concrete toekomstperspectieven. Een eerste grote uitdaging zal de fusie zijn van de twee tijdschriften in onze provincie: Don Bosco NU en Don Bosco Vlaanderen. Tim is te bereiken (bv. om nieuwsberichten door te sturen) op: tim.bex@donbosco.be.
De website van Bartimeus, het project dat Eric Haelvoet uit de grond gestampt heeft voor de geloofsinitiatie en geloofsvorming van jongvolwassenen, bleef lange tijd ongewijzigd. Op voorstel van Eric besloten we de website als microsite te koppelen aan kerknet.be. Als je op google Kerknet en Bartimeus ingeeft, kom je terecht op https://www.kerknet.be/organisatie/bartimeus; of eenvoudig bartimeus.be intikken. Wie wel eens inspiratie zocht in de gebedsbezinningen van Bartimeus zal even geduld moeten hebben; ze worden zo snel mogelijk opnieuw online geplaatst. Je kan deze bezinningen ook vinden in de boeken die Eric publiceerde of je kan hem een mailtje sturen met vermelding van de evangeliepericope waarover je meer informatie wenst.
Van 25 tot 28 augustus 2020 vond in München het 30ste Forum Salesiano plaats. Iedere twee jaar komt een groep salesiaanse academici en geïnteresseerden uit heel Europa samen om een viertal dagen te reflecteren en in gesprek te gaan over een salesiaans thema. Deze keer ging het over ‘kwetsbaarheid’: een logische keuze als je bedenkt dat Don Bosco zich vanaf 1841 ging inzetten voor de meest kwetsbare jonge mensen van de grootstad Turijn. Opvallend: bij de zeven inleiders waren drie Vlamingen: Roger Burggraeve, Wim Collin en Carlo Loots. Wie er in de toekomst graag bij zou willen zijn, richt zich best tot Carlo Loots die deel uitmaakt van het organiserend comité.
Deze week gaat het Vademecum 2020-2021 naar de drukkerij. Tegen het einde van deze maand zal dit handig werkinstrument verdeeld kunnen worden. Wellicht zal dit gebeuren tijdens de directeursvergadering die aanvankelijk gepland stond op 29-30 september 2020 in Oud-Heverlee. Omwille van de coronadreiging hebben we gekozen voor een korte versie zonder overnachting: op woensdag 30 september 2020. Niet alleen het Vademecum maar ook het nieuwe beleidsplan voor onze provincie en de programmaverklaring 2020-2026 van de Algemeen Overste en zijn Raad zullen daar aan de directeurs meegegeven worden.
In de provinciale diensten hebben we afscheid genomen van Johan Bourdeaud’hui die gedurende vele jaren de centrale boekhouding met deskundigheid en zorg opgevolgd heeft. Johan is eind vorige maand met pensioen gegaan, weliswaar niet in de beste omstandigheden. De chemobehandeling die hij momenteel krijgt, heeft gelukkig zijn ziekte kunnen stabiliseren. We danken Johan oprecht voor de vele jaren van gedreven inzet. We wensen hem van harte beterschap toe en hopen dat hij nog vele kwaliteitsvolle levensjaren voor zich mag hebben.
We wensen iedereen veel energie toe in het nieuwe werkjaar dat dankzij de intense voorbereidingen in moeilijke omstandigheden toch overal zo goed mogelijk van start gegaan is. Covid-19 brengt veel zorgen en onzekerheden met zich, maar we zien met grote dankbaarheid hoe velen als gids en tochtgenoot weer het beste van zichzelf geven om kinderen en jonge mensen te begeleiden naar een beloftevolle toekomst.
In salesiaanse verbondenheid,
Wilfried Wambeke sdb, provinciaal
